«Поворот на Сандеччыну» Антония Крога

Антоний Крог, котрого лемківскому чытачови не треба представляти, запрезентувал свою найновшу книжку. Авторска стріча проходила вчера, 19. грудня/децембра 2019 р., в Малопольскым Центрі Культуры Сокіл в Новым Санчы.

«Поворот на Сандеччыну» то оповіст не ограничаюча ся лем до польскых єй героів. То тіж вандрівка через цілу історию той землі, не зохабляючы інчых нацийональности.

Істория в простых словах

Не каждому легко приходит чытати історию. Як раз Антоний Крог, котрого знаме головно з легкого пера, зрыхтувал історичне оповіданя про Сандеччыну – реґіон, котрый столітями был тиґльом вельох культур, якы вносили вельо в його розвиток. Історичный підхід Крога знаный єст і з інчых публикаций, но гевсе выданя єст комплексовым оповіданьом істориі з ріжных періодів. З другого боку, не єст то типово історична праца.

Свою вандрівку зачал од опису старожытности. Пак переходит через вшыткы дальшы епохы, описуючы ріжны сферы розвитку Сандеччыны. Як етноґраф, пише і про культурово-етноґрафічны обставины Сандеччыны. В тым контексті, являт ся зас популяризатором істориі ріжных меншын. В книжці обнимат історию Сандеччыны з шыршого контектсу – лемківского, жыдівского, німецкого, чешского. Зазначат, што Сандеччына, або як єй звали Русины (Лемкы) – Сандецка Русь, столітями была вельокультуровым реґіоном. Автор пише вельо про сам центр реґіону – Новый Санч. Зосереджат ся на описі памяток з ріжных історичных періодів.

Вандрує через часы першых Славян, середні вікы, шведскій потоп, барску конфередацию, яка одтиснула мозолі і на лемківскій істориі, ґалицийскій період з даном автономійом, аж і по ХХ ст. через одзсыканя незалежности Польщом, войну, повоєнны завіруваня (в тым і выселіня Лемків), комуністичну Польщы і дорогу до наступной свободы.

Крогова публикация цінна тіж зато, што дотепершіні публикациі нт. того реґіону вычысляли лем польскы діі. Мало хто написал дашто о інчых нацийинальностях, якы столітями будували культурову і економічну силу реґіону. Крог єст в тій мірі справедливый.

Вчерашня презентация

В четвер, 19. грудня/децемвра, в Малопольскым Центрі Культуры Сокіл в Новым Санчы одбыла ся авторска стріча, котра притягнула шыроку ґрупу заінтересуваных. Згідно з принятом на того рода стрічах конвенцийом, Крог як автор одповідал на звіданя публикы. Робил тото, як все, з дистансом і гумором.

Присутны, в переважаючій мірі Сандеччане з діда-прадіда, звідували Крога о ріжны темы, тіж тоты контроверсийны. Тот, як пристало на професийоналисту, все сатирично і мудро знал на них одповід.

Здає ся, што «Поворот на Сандеччыну» выгрыват тым, што не єст типовом історичном книжком, а обертат ся помедже ріжныма літерацкыма жанрами, што лем дозвалят з легкістю чытати записаны автором речыня. Так як його спомины о стрічах з Лемками «За тамтом гором», котры радо приняли лемківскы чытачы, і гевса книжка буде добрым способом познати історию Лемків, якых коріня на Сандецкій Руси.

фот. А. Крог в Рускій Бурсі в Ґорлицях