Еврокомісарька видить проґрес у вопросі меншын на Україні. Русинів ани не стрітила

Діпломатка із Словенії – Марта Кос, котра є еврокомісарьков про розшырьованя Еврoпской унії, в понедільок 29-го септембра 2025-го року інформовала на соціалній сіті X, же почала свою тридньову навщіву Україны в Ужгороді стрічов із народностныма меншынами.

„Европска інтеґрація принесла охрану меншын в цілій нашій Унії. Посередництвом приступліня хочеме на тім будовати, і принести міцну охрану меншын і на Україні“, написала Марта Кос на сіті X.

В тот самый день быв на офіціалнім сайті Европской комісії публікованый прояв еврокомісарькы, із котрым ся приговорила на розшыренім засіданю Рады гражданьскых орґанізацій народностных меншын Україны.

Як потвердив про нашу редакцію представитель русньской народностной меншыны Юрій Шиповіч, русиньскы орґанізації на тоту стрічу запрошены не были.

Русины суть притім офіціално вызнаны в Закарпатьскій области Україны, хоць на цілодержавній уровни тот статус не мають. Шиповіч єдночасно потвердив, же два тыждні тому были Русины на стрічі із представителям Рады Европы, кедьже якраз теперь проходить в окремых сіґнатарьскых державах  моніторінґ імплементації Рамкового договору Рады Европы о охрані народностных меншын.

Меншыны суть про Унію важна тема

Еврокомісарька у своїм приговорі повіла, же їй першы крокы вели до школы словацькой меншыны, пак ішла до мадярьской шклолы.

„Я ту передовшыткым зато, жебы єм слухала. Бо знам, же многы з вас мають страх о охрану своїх прав як народностны меншы,“ пише ся в прояві еврокомісарькы публікованім на офіціалнім сайті Европской комісії.

„Права меншын бере Европска унія барз серьйозно. Суть закотвены в статі 2 Европского договору. Суть частьов DNA Европской унії. У векшыні членьскых держав суть меншыны вызнаны і хранены, і многы комуніты мають родинны або културны звязы через граніці.“

Марта Кос далше конштатовала, же в рамках семох рекомендацій Унії быв у децембрі 2023-го року приятый на Україні новый меншыновый закон, котрый быв подля ньой позітівный крок допереду. Но, як сама далше повіла, зістали одкрыты вопросы.

„Минувшый рік 27 членьскых держав ЕУ добісідовало ся на рамках переговорів із Українов. Условієм было, жебы Україна прияла і реалізовала Акчный план про народностны меншыны. Тот Акчный план, приятый в місяці май, є міцным фундаментом про проґрес. Але успіх буде залежати од ефектівной реалізації.“

Еврокомісарька далше звернула увагу на то, реалізація Акчного плану значіть реалны конзултації меджі народностныма меншынами і україньсков владов. „Тоты обовязкы суть частков такзванового основного паклика. А тот паклик може заперти ся лем втогды, кедь будуть тоты обовязкы сповнены, і в практіці провірены,“ продовжовала Кос.

„На державній уровни буде мусити Державна служба Україны із етнополітікы і слободы совісти грати актівну роль – коордіновати міністерства і одповідны орґаны, як і просаджовати інтересы меншын. На реґіоналній і містній уровни, як ту в Закарпатьскій области, мусить публічна справа стояти як партнер меншын, котрый має довіру.“

„Каждый чоловік ту представлює язык, традіцію і історію. Тота розмаїтость є частьов богатства Україны. Ваша европска будучность не є огрожіньом про тото богатство, то єдна із найміцнішых ґаранцій, же мадярьска і вышыткы далшы комуніты на Україні будуть мати єднаку охрану, права і принагоды,“ пише ся в прояві еврокомісарькы з тым, же то є тото, што може принести членство в Европскій унії.

На бріфінґу виділа „сповнену домашню задачу“

Хоць у приговорі Марта Кос вказовала на то, же і кедь оцінює крокы Україны што до проблематікы народностных меншын, на другім боці чекать Україну ефектівна реалізація і обовязкы сповнены в практіці, на бріфінґу, котрый пак мала, уж бісідовала о „сповненій домашній задачі“. Звернув на то увагу, окрем іншого, портал ЦЕНЗОР.НЕТ.

„Хотіла єм на Закарпатю побісідовати із представителями народностных меншын. Навщівила єм дві школы – з навчаньом у мадярьскім і словацькім языку. Треба повісти, же барз серьйозно приступате ку освіті народностных меншын. Треба повісти, же Україна сповнила свою домашню задачу, і барз надіям ся, же штохвіля будеме годны отворити переговоры о першім кластері, і здобыти на то зелену од Европской рады,“ цітує еврокомісарьку портал.

„Україні треба запровадити односный акчный план, якый дотулять ся народностных меншын, но мы приготовлены із нашого боку помочі Україні в тім. То барз важна часть на пути ку вступу до Европской унії. І треба повісти, же переговоры о вступі до Европской унії суть найліпшов принагодов на вырішіня вшыткых вопросів народностных меншын,“ повіла далше на бріфінґу подля порталу Марта Кос.

Іґнорація Русинів

Хоць еврокомісарька бісідує о „сповненій домашній задачі“, мадярьска влада Віктора Орбана довгодобо крітікує Київ, же Україна пожадавкы односно прав народностных меншын не сповнює. В Будапешті о тім бісідують через оптіку прав мадярьской меншыны на Підкарпатю.

Но так само треба повісти, же еврокомісарька ани раз не спомянула невырішены права Русинів, із котрыма ся ани не стрітила. Інформації бы притім мала мати.

Світовый конґрес Русинів, конкретно його председа Штефан Лявинець, од моменту, коли Україна стала кандідатьсков країнов на вступ до Европской унії, звернув ся до веце інштітуцій у вопросі прав русиньской меншыны на Україні.

В апрілю 2023-го року Штефан Лявинець мав онлайн діскусію із представилятеми Венеційской комісії в тім ділі. Комісія пізніше і крітіковала україньскый меншыновый закон. Тота стріча притім была резултатом писма, котре Лявинець загнав предсидательці Европской комсії Урсулі фон дер Леєн. Фон дер Леєн реаґовала на писмо Лявинця, рекомендовала стрічу із Венеційсков комісійов.

Председа конґресу так само звернув ся до Орґанізації про безпечность і співпрацу в Европі (ОБСЕ).

В юні 2023-го року пришла одповідь од высокого комісаря ОБСЕ про народностны меншыны Каірата Абдрахманова. В одповіді комісаря ся писало, же його уряд співпрацує з україньскыма орґанами што до посилніня леґіслатівных і інштітуціоналных рамків в области прав народностных меншын, і підкреслив, же вопрос народностных прав є єдным із ключовых.

Писмо од Лявинця ішло і до втогдышнього шефа Европской рады Шарлса Мішела. Так само в юні 2023-го року пришла одповідь із Директоріату про выходну Европу і централну Азію, од головы Україньской дівізії Петры Ґомбаловой. Тов одповідьов повірив єй Мішел.

„Береме до відома вашы знепокоїня,“ писало ся в одповіді з тым, же Брусел буде далше позорно слідовати діалоґ з представителями народностных меншын на Україні і вшытко, што є повязане з односнов леґіслатівов. Но еврокомісарька Марта Кос нич в одношіню ку Русинам на стрічі в Ужгороді не спомянула.

Фото: Marta Kos/X.