І маєме, што сьме хотіли

В католицькых кругах ся бісідує, половажно, положартом, же кедь Ватікан потребує якось єпіскопа зняти з посады у його єпіскопстві, але треба то зробити так, жебы ся не чув пониженый, зроблять із нього кардінала, і дадуть му даяку аґенду в Римі. Такзване win-win рішіня, спокійный, холем на око, бы мав быти каждый.

Од часу, коли єм наступив за члена Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы Рады влады Словацькой републікы про людьскы права, народностны меншыны і родову рівность, вєдно з далшыма колеґами єм быв за то, і просаджовав, жебы выбор назад став окремов радов влады, но вельо порозуміня про тото із боку тых влад, котры ся за тот час вычеряли, а было їх дакілько, не было.

Зміна пришла аж по парламентных вольбах 2023-го року, коли наступив далшый владный кабінет премєра Роберта Фіца. І кедь його попередні влады тоту потребу меншын не рефлектовали, теперь, по політічнім бартері з мадярьскыма політками, котры підпорили кандідатуру сучасного презідента Петра Пеллеґріні, пришла шанса, жебы здобыти раду.

Властно сьме могли быти вшыткы, што сьме то довгы рокы жадали, спокійны. Но уж при пропозіції штатуту рады і далшых документів єм почав быти дакус веце осторожный, і перестав єм так міцно підтримовати зміну за кажду ціну.

Звертав єм увагу на то, як ся по новому поділять мандаты меджі меншынами, на то, же не здобудеме підпредседу влады про народностны меншыны, што была наша довгодоба концепція, але раді буде шефовати премєр, а так само на то, же покля выбор стрічав ся чотыри разы за рік, нова рада ся має стрічати мінімално два разы за рік.

Із довгодобых скушеностей знаме, же кедь ся пише мінімално два разы, буде то два разы. Тото слово „мінімално“ є лем белетрістічный елемент про тых, што чітають простодушно.

Із мойов крітіков єм втогды не быв барз популарный. І мої довгорічны колеґове были опітімістічны, а акцентовали, же теперь будеме годны веце просадити, а то нелем зато, же будеме рада, а не выбор, котрый є підпорядкованій раді, але і зато, бо премєр буде председом рады.

Рада зачала реално фунґовати в тім році, і уж теперь можеме конштатовати, же сценарь фунґованя веце згодный є із моїма чорныма верзіями, як із оптімізмом колеґів.

Вызерать то скоріше так, же нас підвышыли на ватіканьскый способ.

Премєр быв на засіданю лем раз, і то на абсолутно першім, коли іщі не были рядно зволены членове новой Рады влады Словацькой републікы про народностны меншыны, лем там сиділи кооптованы членове із бывшого выбору. І то там быв лем першу півгодину. На першім ряднім засіданю в юні, де уж были зволены членове за меншыны, ся не вказав.

По юновім засіданю было в рамках плану роботы рады наплановане засіданя на новембер. Пару днів тому нам із Уряду уповномоченого влады Словацькой републікы про народностны меншыны пришла інформація, же тото засіданя є зрушене.

Причінов має быти то, же владный готел Bôrik, в котрім послідні рокы проходили засіданя выбору , а теперь і рады, ся реконштруує.

Не спохыбнюю реконштруцкію владного готела, но іщі давніше ся засіданя выбору робили наприклад на Уряді влады Словацькой републікы. Днесь, кедь маєме раду, і їй председом є сам премєр, не хоче ся вірити тому, же кебы ся до того сам вложыв, кебы о то сам проявив інтерес, же бы ся просто не нашло місце, де бы рядне засіданя рады могло зорґанізовати ся.

Значіть, із двох рядных планованых засідань, котры мають старчіти, хоць выбор даколи засідав двараз веце, тот рік маєме єдно.

Правда, председа Палаты народностных меншын Мілан Ян Піліп пришов із тым, же в децембрі скличеме холем засіданя той палаты, лемже она сама не може принимати жадны узнесіня. В перекладі до людьского языка – скличеме собі діскусный клуб. Ліпше як нич, але…

Притім рішыти є што. І є што просити ся представителів окремых резортів. Было бы што просити ся і премєра. Бо за ходу міняють ся діла, котры прямо дотуляють ся меншын, лемже нихто то з меншынами не рішыть.

Мож бы было повісти, же маєме, што сьме хотіли. Маєме раду. Лемже мы сьме таку раду не хотіли. Вызерать то скоріше так, же нас підвышыли на ватіканьскый способ. Із кардінальскыма шапками сьме спрятаны десь далеко од місця діяня. А то абсолутно не є про нас win-win рішіня.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: AI/Gemini.