Лемківскій в центрі увагы Европы – Mercator публикує нове опрацуваня

Перед парома днями вказало ся чергове выданя престіжной сериі Regional Dossiers, тым разом посвячене лемківскому языкови в Польщы. Публикацю зрыхтувал Mercator European Research Centre on Multilingualism and Language Learning, што діє при Fryske Akademy в Леуварден в Нідерляндах. Є то важный крок в страну поглубляня знаня на тему ситуациі меншыновых языків в Европі – так посеред науковців, як і політичных децидентів.

Чым є Mercator Centre?

Mercator European Research Centre то узнана в Европі бадавча єдиниця, яка специялизує ся в анализі вельоязычности і языковой едукациі в контексті реґіональных і меншыновых языків.
Діє в структурі нідерляндской Fryske Akademy.

Є то центр, якій од років бадат і підперат ініциятивы, якы промуют языкову ріжнорідніст і розвиток едукациі в языках інчых як домінуючы – державны.

Пріоритетом Mercator Centre є творити базу знаня і нарядя, якы підперают уряды, позаурядовы орґанізациі і локальны соспільности в діянях для захованя і розвиваня меншыновых языків. В тій ціли Mercator веде баданя, орґанізує медженародны конференциі варштаты, а тіж публикує інформацийны і науковы сериі, з котрых найважнійшом єст серия Regional Dossiers.

Regional Dossiers – приступне знаня о языках меншын

Серия Regional Dossiers то колекция поглубленых опрацувань на тему реґіональных і меншыновых языків, якы хоснуваны сут в ріжных державах Европы. Кажде dossier зосереджат ся на єдным языку і реґіоні, презентує актуальну правну, едукацийну, соспільну і демоґрафічну ситуацию даного языка. Адресатами публикациі сут головні урядникы, учытелі, науковці, а тіж вшыткы заінтересуваны языковом політиком і культурном ріжнородністю в Европі.

Выданя роблены сут при спілпрацы з локальныма експертами та представниками меншын і сут доступны онляйново та безплатно. Через приступну форму і єднотну структуру слегшают порівнаня медже реґіонами. Серия єст неоціненым джерелом інформаций в леґістляцийных, едукацийных і бадавчых процесах.

Лемківскій – язык меншыны в Польщы

Найновша публикация з сериі Regional Dossiers є посвячена лемківскому языкови. Dossier під наголовком «The Lemko/Rusyn language in education in Poland» (выданя перше, 2025) презентує комплексовый образ фунґуваня лемківского языка в польскым системі едукациі і публичным жытю. Авторками dossier сут Йоанна Доліньска з Варшавского Університету та Олена Дуць-Файфер з Ягайлоньского Університету.

Авторкы рапорту омавляют м.ін. правный статус лемківского языка як языка етнічной меншыны, присутніст языка в формальній едукациі – од предшколя по середні школы, проґрамы вчыня і доступніст дидактичных материялів, ролю медий i соспільных орґанізаций в підтримуваню языка та демоґрафічны і міґрацийны выкликы, якы влияют на захованя языка.

Рапорт бесідує і о тым, же лемківскій язык находит ся серед загороженых загыбніньом. Єст він браный до увагы в проґрамах ревітализациі. Обшыри, в якых лемківскій єст на тот момент активный то: штоденна бесіда, школа/едукация, артистично-літературна діяльніст, як язык сценічных выступів, медиі, реліґійна/обрядова, наукова та інформацийна діяльніст.

Значыня нового dossier

Публикация на тему лемківского языка ма особливе значыня з парох причын. По перше, становит ретельне і актуальне джерело знаня для публичных інституций і позаурядовых орґанізаций, якы занимают ся едукацийом і языковом політиком в Польщы. По другє – вписує ся в шыршый европейскій контекст охороны культурной і языковой ріжнорідности, котры підперат м.ін. Рада Европы ци Европейска Комісия. І вкінци – dossier єст высловом узнаня для намагань лемківской соспільности, котра од десяток років діє для захованя свойой языковой достоменности, мимо насильных выселінь і долголітнього браку системового підпертя.

Де мож найти публикацию?

Полне выданя «The Lemko/Rusyn language in education in Poland» доступне єст в анґлицкым языку на сайті Mercator Research Centre.

Публикация може быти хосенна для учытелів, робітників самоурядовой адміністрациі, активістів, студентів гуманістичных напрямів і вшыткых заінтересуваных темом меншыновых языків в Польщы і в Европі.