Послідня боротьба

І кедь є літо, коли членове парламенту вєдно із школярями і штудентами можуть насолоджати ся вакаціями, політічна сцена на Словакії жыє. Наприклад тым, же початком юла подало Міністерство внутрішніх справ СР до меджірезортного припомікового процесу пропозіцію на зміну закона о політічных партіях.

В пропозіції находять ся і добры заміры, наприклад то, жебы собі політічны партії і рухы не робили із своїх названь алеґорічный воз, котрый ся мінить каждых сто метрів політічного жывота, подля принагоды. Но омного веце новых змін, котры бы хотіла просадити владна коаліція, выкликує великы вопросы.

Кедь ся в минулости, а не раз, одкрывала тема того, ці бы Словакія мала зістати при тім, же до парламенту треба здобыти 5 процент голосів у вольбах, або подля взору іншых держав бы могли старчіти і три проценты, што бы наприклад позітівно звыгоднило народностны або реґіоналны партії, теперь пропозіція скоріше рахує з тым, як штонайвеце партій цалком еліміновати.

Теперь на Словакії платить, же покля хоче партія вступити до Народной рады Словацькой републікы, потребує здобыти 5 процент голосів, 7 в припаді коаліції. Але покля здобуде така партія холем 3 проценты, хоць не є в парламенті, діставать далшый функчный період парламенту кажый рік фінанції на своє існованя.

Такым способом, вдяка так зробленому закону, уж пережыли наприклад націоналісты із SNS або хрістіаньскы демократы із KDH, котры на час выпали з парламенту, але вдяка дотації од державы партії могли фунґовати далше, тримати свої штруктуры, робити далше холем політіку в реґіонах, а наконець і вернути до Народной рады.

Покля перейде новела закона о політічных партіях так, як то хоче владна коаліція, фінанції на фунґованя уж бы діставали лем тоты партії, котры ся до парламенту дістануть.

Кедь до того прирахуєме, же політічна партія, котра кандідовала, мусила дати кавцію перед вольбами, котра бы ся їм по новому так само не вернула, а была бы высша, плус грошы, котры партія дала до кампани, по неуспішных вольбах бы то в многых припадах быв якбач дефінітівный конець. А то на основі баналных економічных причін.

А резултатом може быти дефінітівный конець так споминаной партії, як і далшых, в тім чіслі і реґіоналных партій.

Колись міцна мадярьска політічна репрезентація мала по 1989-ім році все своїх заступників у словацькім парламенті, хоць то не все была тота сама партія. Од року 2020 словацькы Мадяры властну політічну партію в парламенті не мають, а іщі скоріше стратили і місце в Европскім парламенті.

Но мадярьска політічна репрезентація, головно бісідуєме о партії Magyar Szövetség – Maďarská aliancia, має далше свої політічны штруктуры в реґіонах, має старостів, пріматорів, самосправных посланців. А то є можливе і зато, бо все была над трьома процентами, даколи ся до парламенту не дістала лем тісно. І так тота партія далше може фунґовати і вдяка тому, же дістає підпору од державы.

Но тото може быти, покля ся така новела закона в парламенті схвалить, од слідуючіх волеб уж лем минулостьов. Покля бы ся Magyar Szövetség по приятій новелізації не дістала до парламенту в слідуючіх вольбах, буде то значіти і економічу катастрофу, з котрой дістати ся буде веце неможливым як можливым.

А резултатом може быти дефінітівный конець так споминаной партії, як і далшых, в тім чіслі і реґіоналных партій. О тім, же бы в будучности мали выникати даякы народностны або реґіоналны партії з амбіційов іти до парламентых волеб, якбач ани не мож буде думати.

Magyar Szövetség теперь крітікує пропозіцію, котру подало Міністерство внутрішніх справ. Партія знать, же тото бы значів конець меншыновых і реґіоналных політічных партій. Але є то так дакус траґікомічне.

Якраз тота партія по вольбах у 2023-ім році прямо і непрямо кокетовала з владнов коаліційов, выїднавала, была лоялна, підпорила владного кандідата на презідента. Владна коаліція їм за то мала ґарантовати дакотры діла. Їм – мадярьскій меншыні. Лемже владна коаліція якось уж забыла спомянути то, же вєдно з ґаранціями про свого мадярьского партнера приготовить і зміну закона, котра го може погребити.

За лоялность може днесь мадярьска репрезентація дістати гвоздик до труны. Хоцьяк бы сьме ся на тім могли засміяти, не тішыть то, ани то не є смішне. Бо Словацька републіка такым способом може знова раз ослабити меншыны в політічнім жывоті обще.

Теперішня крітіка з боку Magyar Szövetség може быти полсідньов боротьбов о захованя того, што Словакія мала од політічных змін 1989-го року, лем є вопросом, ці тота боротьба уж не є програта.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Pixabay.com.