Предмет баданя

На соціалній сіті X председа мадярьского Руху наша отцюзнина (Mi Hazánk Mozgalom) і депутат парламенту Ласло Тороцькаї публіковав писмо із 8-го децембра того року.

В нім вєдно із евродепутатков за тот політічный субєкт Жужанов Борвендейґ, председом булгарьской партії Возроджіня (Възраждане) і депутатом Костадином Костадиновом, і евродепутатом за тоту партію Станиславом Стояновом звертають ся до презідента США Доналда Трампа.

Tоты представителі европского націоналізма, правіцьового популізма, підписали ся під писмо, котрого головнов думков є, жебы в мірнім плані, котрый бы мав закінчіти войну, яку веде Росія проти Україны уж четвертый рік, были закомпонованы і права народностных меншын.

Сіґнатарі писма пишуть конкретно о булгарьскій, мадярьскій, польскій, румуньскій, словацькій і сербскій комуніті, котры жыють на Україні, представителі котрых жыли на тій теріторії давно перед тым, як існовала Україна, котры днесь суть мобілізованы, жебы войовали за свою державу, і котрым бы Україна мала признати „вшыткы права – аж по културну і адміністратівну автономію – якы суть забезпечены в Европскій унії і ясно вымеджены в Рамковім договорі на охрану народностных меншын,“ якый підписав і Київ.

Кедь сьте збачіли, же Русины меджі тыма народами, котрым треба забезпечіти меншыновы права, не суть, збачіли сьте добрі. На тім бы іщі нич таке чудне не было. Не были бы то першы політіци, до котрых іщі не дішло, же є і такый народ, котрый ся называть русиньскый, і котрый в порівнаню із вшыткыма скоріше вырахованыма народами не має жадных прав на державній уровни, ани не є офіціално вызнаный.

Лемже в тім припаді то не є лем таке звычайне выхабліня Русинів. Тото выхабліня розкрывать дакус глубше характер мінімално двох сіґнатарів.

Костадин Костадинов на кінцю 2025-го року так само уж не памятать, же існують Русины.

Можеме почати в Мадярьску. На початку фебруара 2025-го року в Европскім парламенті одбыло ся выступліня мадярьской евродепутаткы Жужаны Борвендейґ. Жужана Борвендейґ вытягла карту Мадярів, жыючіх на Підкарпатю, а так само Русинів. Подля депутаткы Европского парламенту Мадярьско не може зречі ся забезпечіня права на самовызначіня про підкарпатьскых Мадярів і Русинів. Повіла то в повязаню з мірным закінчіньом войны, і одкликовала ся при тім і на референдум із 1991-го року.

Тота сама евродепутатка є теперь підписана під писмом, в котрім жадають ся права про меншыны, але уж якось не памятать на Русинів.

А теперь перейдеме до Булгарії. Председа партії Возроджіня Костадин Костадинов не є непознатов персонов у русиньскых кругах. Свого часу докінця выкликовав і сімпатії. Днесь передовшыткыхм правіцьово-популістічный політік свого часу быв участником Studium Carpatho-Ruthenorum – Меджінародной літньой школы русиньского языка і културы, котра робить ся на Пряшівскій універзіті в Пряшові. А нелем то.

У 2017-ім році выдав першу в Булгарії книгу о Русинах під назвов Русины в централній Европі. Історія і сучасность. Было то выданя його докторьской дізертації, котру робив на Інштітуті етнолоґії і фолклорістікы Булгарьской академії наук. Його текст знайшов ся і в зборнику 20 років высокошкольской русиністікы на Словакії, што быв зборник із конференції, яка проходила у 2018-ім році.

Костадин Костадинов на кінцю 2025-го року так само уж не памятать, же існують Русины, і підпише ся під писмо, в котрім суть із народностных прав выхаблены.

Так то вызерать, же Русины были як про Костадинова, так і про Борвендейґ лем предметом баданя. У Костадинова наукового (але може і політічного), у Борвендейґ політічного. Якбач через ню партія бадала, ці русиньска карта може їм принести даякы політічны пункты.

Но реално ани єден із тых двох людей не має інтерес о Русинів. Ани собі на них при писаню писма не спомяне.

А властно добрі, же сьме зістали лем предметом баданя. Бо Русинам не є треба, жебы за їх права стояли лем політічны екстремы. Русинам може реално помочі, кедь за їх права поставлять ся демократічны представителі Европы.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Pixabay.com.