290 років од народжіня Андрія Бачіньского, єпіскопа і просвітителя

Минать точно 290 років од часу, коли народив ся вызначный церьковный єрарха і педаґоґ, просвітитель русиньского народа – Андрій Бачіньскый. Як мукачовскый єпіскоп переніс центер єпархії до Ужгорода.

Народив ся Андрій Бачіньскый 14-го новембара 1732-го року в Бенятині, втогды Угорьске кральовство, днесь теріторія Словакії, в Собранецькім окресі. Закончів ґімназію в Ужгороді, пак штудовав філозофію і теолоґію на Тырнавскій адалбертіньскій колеґії, де у 1758-ім році здобыв тітул доктора теолоґії.

Освіта здобыта в періоді просвітницького абсолутізма му забезпечіла енціклопедічный рівень знань і інтересів у світьскых дісціпілінах.

У 1756-ім році быв рукоположеный на ґрекокатолицького священика. Служыв на парохіях в Гайдудорозі і Мукачові аж до 1773-го року, коли быв призначеный Папом римскым Кліментом XIV. єпіскопом Мукачовской ґрекокатолицькой єпархії. Тото призначіня потвердила і імператорка Марія Терезія.

На посаді мукачовского єпархы быв майже штири десяткы років. Почас тых років проявив ся як просвітитель і орґанізатор школства, котре было підпорядковане його єпархії.

Під його веджіном центер єпархії быв перенесеный з Мукачова до Ужгорода. Бачіньскый засновав і Ужгородьску богословску семінарію у 1778-ім році.

В році 1777 Марія Терезія выголосила школьску реформу про Австро-Угорьску імперію з назвов Ratio Educationis. Єпіскоп Бачіньскый быв повіреный реалізаційов той реформы на Підкарпатю. Підтримовав основаня учітельской смінарії в Ужгороді, котрой задачов было ускорено выховльовати учітелів. Вдяка Бачіньскому было навчаня в ужгородьскых школах реалізоване в роднім – русиньскім языку. Русиньскый язык за владыкы Бачіньского став так само языком єпіскопской канцеларії.

Бачіньскый окрім іншого помагав і основати ґрекокатолицьку семінарію Барбареум у Відню, де семінарісты з Підкарпатя, Пряшівщіны і Галичіны могли продовжовати в штудіях на высшій уровни.

Єпіскоп Андрій Бачіньскый выдав Біблію переложену до церьковнославяньского языка, основав і єпіскопскый архів а бібліотеку, створив круг просвітителів, котры зоставльовали учебникы про новооснованы школы, занимали ся історійов русиньской церькви.

З йойо ініціатівы были написаны історічны роботы о Пікарпатю Іоанна Пастелія і Іоаннікія Базиловічa.

І сам єпіскоп быв літературно плодный, написав многы пастырьскы писма і обіжникы, котры стали вызначныма літературныма памятками карпаторусиньского літературного языка 18-го столітя. Много його писем было публікованых і проаналізованых в зборниках за редакційов Андрія Шлепецькго, Іштвана Удварі і Ігоря Задоржного.

Бачіньскый мав і соціалне співчутя із своїма віруючіма. Стараючі ся о соціалны условії свойой паствы, єпіскоп Бачіньскый часто поставив ся на бік селян в конфліктах із шляхтов. Вмер владыка Андрій 19-го децембра 1809-го року в Ужгороді.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА