325 років од того, як Ґрек став ся єпіскопом Русинів

Днесь минать точно 325 років од часу, коли до функції єпіскопа Мукачівской ґрекокатолицькой єпархії наступив Йосиф де Камеліс. Хто быв тот Ґрек і як його жывот повязав ся з історійов Русинів?

Світськым меном Йоан – Йосиф де Камеліс народив ся у 1641 на острові Хіос у втогдышній Османьскій імперії. Жыв у монастырі в Ґроттафераті недалеко Рима. В Римі дістав добру освіту і заставав функцію скріптора Ватіканьской бібліотекы.

Папа Александер VІІ. го 5-го новембра 1689 р. назначів за апостольского вікаря і высвятив го за єпіскопа Севастийского. Тото высвячіня было зроблене в згоді з Яґерьскым єпіскопом. Призначіня єпіскопа Йосифа де Камеліса до Мукачева было ділом прімаса Угорьска, архієпіскопа Колоніча. Він хотів мати в Мукачевскій єпархії чоловіка, котрый буде вірный унії. Де Камеліса потведив в тій функції імператор Леополд 11-го марца 1690 р. і меновав го єпіскопом і тайным кральовскым радцьом. Новый владыка Йосиф, вєдно з тым і архімандріта, наступив до свойой функції у стародавнім монастырі на Чернечій горі коло Мукачева 20-го апріля 1690 р.

Заведжіня унії єпіскоп Де Камліс рішыв реалізовати через орґанізованя містных соборів. Почас трьох років скликав 12 такых соборів на Підкарпатьскій і Пряшівскій Руси, чім значно посилнив унію. Де Камеліс старав ся і о матеріалне забеспечіня своїх душпастырів. В тім часі ґрекокатолицькы священици не мали такы права, як їх мали римокатолицькы. Дякуючі владыкови быв 23-го авґуста 1692 р. выданый „Діплом Леополда“, подля котрого ґрекокатолицьке духовенство было освободжене од підданства, было обдароване землями і правами. Мукачівскый монастырь быв освободженый од повинности уквартельовати вояків.

Што іщі важніше в його діяльности, єпіскоп Йосиф Де Камеліс намагав ся завести у єпархії канонічный порядок і орґанізовати освіту священиків. Заслужыв ся о то, жебы духовны мали книжкы, із котрых могли ся учіти. Но книжкы выдав і про народ. Де Камеліс написав наприклад „Катехизис“, котрый дякуючі священикови Іванови Корницькому вышов у 1698 році по русиньскы. Рік по тім вышов і його „Букварь“. Обидві книжкы были друкованы в Тырнаві. Першов книгов, котру там Де Камеліс выдав была книжка „Казуистика“ із 1692 р. В Тырнаві, котра друковала перед тым лем латиньскы, была заснована славяньска тіпоґрафія за часів Де Камеліса. Він мав планы засновати славяньску тіпоґрафію в Мукачеві.

За його часів была заснована і фундація коло семінарії в Тырнаві, котра забесечовала каждый рік трьом штудентам Мукачівской єпархії штудовати в Тырнаві. Но не вшыткы його планы могли ся зреалізовати. Забранила тому освободженецька война Ференца Ракоція ІІ. В часі того антігабсбурзького бунту Де Камеліс быв примушеный глядати азіл у Пряшові і одышов із Мукачева. В Пряшові Йосиф Де Камеліс 27-го авґуста 1706 року і умер. Його гроб ся ниґда не нашов, но веце жрідел пише, же є похороненый в кріпті під ґрекокатолицькым катедральным собором. Втогды, кідь Де Камеліс умер, то быв іщі храм римокатолицькых монахів.

Де Камеліс зрозумів, же є потрібне, жебы священици были штудованы. Рокы служыв міджі Русинами як місіонарь і робив вшытко, жебы ґрекокатолици были єднотны і утримали ся в унії. Свою місію робив не позераючі на тяжкы условії. Дав добру основу про будучность ґрекокатолицькой церькви.

Петро Медвідь

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА