Час зняти найвекшый памятник

В остатніх днях в україньскых медіях могли сьме ся дочітати, же памятник совітьскым воякам, котрый стояв на гранічнім переході Ужгород – Вышнє Німецьке, демонтовали. Вопросом зіставать уж лем єдно. Коли і хто демонтує тот найвекшый памятник совітьской епохы?

Хто холем раз ішов до Ужгорода через переход у Вышнім Німецькім, не міг го не збачіти. Величезный совітьскый вояк „вітав“ вшыткых на україньскім боці граніці. Памятник совітьскым ослободителям быв на тім місці досправды якостным гумором.

Бо він ани так не вказовав на то, де совітьска армія ослободжовала, але скоріше на то, од якого пункту Москва по Другій світовій войні насилно анектовала теріторію, котра мала тісячрічну історію в рамках Угорьска, а пак, на основі політічного голоса своїх властных представителів, курту, но інтензівну історію в рамках Чехословакії.

Но треба ясно повісти, же Україні веце як тридцять років совітьскый вояк на граніці не перешкаджав. Чом бы і мав? Односины з Москвов не были все такы, як од року 2014. А іщі єдно є барз важным. Тадь то і вдяка тому сповітьскому воякови є теріторія меджівойновой Підкарпатьской Руси днесь офіціално Закарпатьсков областьов Україны.

Но в часі, коли Москва ничіть жывоты і цілу країну ракетовыма атаками, не є чудо, же вояк пішов конечно одпочівати по десятках років на варті.

Дакус є чудным, же покля при нешкоднім пташатку на бастіоні мукачовского замку Паланок рішыли о демонтованю і демонтовали го з дня на день, при ослободительови были дакус помалшы.

Найвекшым совітьскым памятником, котрый треба зняти, є україньска політіка односно Русинів.

Радіо Свобода в статі, котру до той темы публіковало, пише, же пожадавка на демонтаж пришла іщі в місцяці май того року од коаліції орґанізацій з назвов За дерусіфікацію Закарпатя. Памятник быв демонтованый аж в новембрі, а треба підреслити, же майже нияк ся в статях о демонтованю не споминать ани дерусіфікація, ани десовітізація. Найчастіше споминать ся гаварійный стан, і замір збудовати там памятник воякам закарпатьской бріґады, котры теперь воюють у войні на выході країны.

Без огляду на то, ці тото демонтованя совітьского вояка на граніці з Европсков унійов, на граніці, котра вказує, де аж вкрала Москва теріторію іншой державы, є або не є означоване за десовітізацію, практічно то десовітізація є. Чістый факт.

Но при тій десовітізації нам знова не зістає нич інше, лем припомянути, же знятя вшыткых совітьскых памятників на Україні буде мало, покля зохаблять стояти тот найвекшый памятник совітьской епохы, монумент, котрый собі незалежна Україна барз радо по 1991-ім році присвоїла, і котрый честує.

Тым монументом є політіка односно Русинів, котры доднесь не дістали од київскых властей свої права, не дістали своє припознаня як окремый народ, а притім корінный народ днешньой Закарпатьской обасти, котрый там быв скоріше як тоты, котры го днесь іґнорують, котры му сперають права на існованя.

Апелів было много, а веце як тридцять років з боку Києва іґнорованы. Припадно нам было пояснене, же не знаме, хто сьме, же они ліпше знають.

Но покля то так буде і далше, можуть зняти і вшыткы памятникы, а мы все будеме припоминати, же десовітізацію іщі не докінчіли. Бо совітізація є в їх головах, а то є тот найвекшый монумент епохы, котра не належыть до западного світа 21-го столітя.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА