Кандидат Ян Войтович: діяльніст лемківской меншыны оціням барз позитивно

Уж в найблизшу неділю будеме выберати представників до польского парляменту. В тогорічных выборах сут кандидаты, якы репрезентуют інтересы лемківской нацийональной меншыны.

Єдным з них є теперішній польковицкій віцестароста, Ян Войтович, якій в інтервю даным нашій редакциі одповіл на пару звідань тыкаючых лемківскых справ, передовшыкым на Нижнім Шлеску, ци узше – в польковицкым повіті.

Ян Войтович вродил ся в 1987 р. в Любіні. Кандидує до Сойму в выборчым округу но. 1. Є так званом «двійком» (місце но. 2) на листі но. 2 для комітету KKW TRZECIA DROGA PSL-PL2050 SZYMONA HOŁOWNI. Його партийна приналежніст то Польща 2050 Шымона Головні.

Добриден, пане віцестаросто, ци сте Лемком? Як сильна є лемківска громада в польковицкым повіті, ци шырше – на Нижнім Шлеску?

Моі дідове походят з села Ріпкы близко Ганчовы. Од все в хыжы дідів бесідувало ся по лемківскы при недільных полуденках. За дітины перша молитва, котру єм ся навчыл гварити, была по лемківскы. Доднес трафлят ся нам на родинных стрічах бесідувати по лемківскы. Подля мене лемківска соспільніст в польковицкым повіті є барз сильна. Попри порядні діючым стоваришыням, зґрупуваням, діячам, якы наштоден розповсюджают нашы традициі, з великом приємністю, тіж в професийным жытю – самоурядовым, як віцестароста польковицкого повіту, стрічам на своій дорозі особы з лемківскым походжыньом, о чым часто дознаю ся по даякым часі.

Завдякы тым стрічам і бесідам одкрываючым наше коріня навязуєме близшы реляциі, пунктом спільным якых єст наша лемківска достоменніст.

Як оцінюєте діяльніст лемківской меншыны на Нижнім Шлеску? Ци мали сте можливіст спілпрацувати з лемківскыма соспільныма орґанізациями? 

Діяльніст лемківской меншыны оціням барз позитивно. З певністю причынят ся она до захованя і промуваня культуры, традиций і лемківского языка, а тіж до інтеґрациі з локальном соспільністю. Лемкы орґанізуют вельо культурных подій, фестівалів, выстав і інчых ініциятив, цілю котрых є підтримувати свою дідовизну та будувати односины медже ріжныма етнічныма ґрупами. Сам беру участ в вельох такых ініциятивах і знам, што є там чудова атмосфера.

Наштоден мам можливіст спілпрацувати з лемківскыма соспільныма орґанізациями. Орґанізуєме для них гідні ініциятив, такых як нп. одкрыты конкурсы оферт, де мают можніст позыскати дотациі на свою діяльніст, завдякы чому орґанізуют іщы більше ініциятив для вшыткых жытелів. Додатково, в каждым календарьовым році підпераме іх діяльніст, переказуючы фінансове спертя на конкретны діяня, такы як нп. «Лемківска Ватра на Чужыні» ци «Стрічы Трьох Поколінь з Лемківском Культуром». Окрем того мал єм велику приємніст брати участ в переданю нагороды ім. Оскара Кольберґа в Варшаві – найбарже престіжного і найстаршого выріжніня в обшыри народной культуры. Не мож тіж поминути так важной діяльности як Радийо ЛЕМ.фм в нашым реґіоні, котрого особисто слухам. То штоси, з чого можеме корыстати наштоден, утрырваляючы свою достоменніст і приближаючы єй другым.

Ци Ваш выборчый проґрам має пропозициі, якы спрямуваны сут на розвиток лемківской культуры в реґіоні, ци шырше – дає можніст нацийональным і етнічным меншынам підтримувати свою достоменніст?

Очывидно, же так. Уж з самоурядового рівня підперам розвиток нашой культуры, а шырше – як партия маме єднозначне становиско в тій справі – належыт позволити розвивати ся ріжнорідности. Вчас візиты в Польковицях лідер Польщы 2050 Шымон Головня мал можливіст одповісти на звіданя дане єдным з представників лемківской соспільности в реґіоні, пана Євгена Габуру. Шымон Головня потвердил становиско партиі, што хочеме ріжнорідной Польщы, вслухуючы ся в проблемы меншын та рішаючы, як можеме хоронити культурову спадковину. Головня підчеркує, што в Польщы змістят ся вшыткы і потрібна є поєднана ріжнорідніст, а не єднорідніст соспільства.

Ци сте за обнижыньом порогу (з 20% до 10%) чысла жытелів приналежных до меншыны взглядом загального чысла мешканців, дозваляючого хоснувати права выникаючы з Уставы з дня 6. січня 2005 р. о нацийональных і етнічных меншынах і о реґіональным языку, м.ін. в квестиі присутности языка меншыны в публичным просторі (напр. двоязычны таблиці з означыньом назв місцевости)? Нацийональным і етнічным меншынам барз тяжко є осягнути реченый поріг (20%), особливо – розметаной в наслідстві выселінь – лемківскій меншыні, што значучо ограничат можливости хоснуваня прислугуючых нам прав. Постулят обнижыти реченый поріг находит ся серед актуальных рекомендаций Комітету Експертів поміщеных в Четвертым Евалюацийным Рапорті з реализациі Польщом постанов Европейской Карты реґіональных або меншыновых языків зрыхтуваным для Рады Европы. Лемківскій язык находит ся на списку загороженых языків Атлясу загороженых языків UNESCO.

Гей, то барз важна справа. Рішучо буду поперал тоту ініциятиву, як остану посланцьом. Здаю си справу з того, што нашій лемківскій соспільности барз тяжко осягнути поріг вымаганый законом, хоц-бы через великє розшмаріня спричынене чысленныма выселінями в минулости. Уважам, што єст то досправды важне, жебы сме могли вполни корыстати з вшыткых прислугуючых нам прав.

Ци сте за утворіньом Лемківского Інституту – державной інституциі о едукаицйно-бадавчым характері, што буде занимал ся документацийом, архівізацийом та розвитком лемківского языка, істориі, культуры?

Очывидно, што так. Кєд поведе ся мі достати до Сойму, то ґарантую, што підойму шор діянь, жебы такій інститут міг быти основаный в нашым реґіоні. Документуваня істориі Лемків то барз важна справа не лем для памяти нашых дідів і вітців, але тіж для культуры і традиций та плеканя нашой культуровой спадковины, прото створіня інституту было бы великым кроком в тым напрямі.

Яка єст Ваша думка на поправу стратеґіі Польщы в квестиі промуваня позитивных громадяньскых постав взглядом культуровой ріжнорідности польского соспільства?

Конечным є ввести реальны механізмы протидіяня упереджыням в однесіню до окремости. Ясне, што вартіст є в єднаню, а не діліню, але мудро єднати не означат прібувати нашмарювати своі переконаня ци свою достоменніст, бо єднаня не є асиміляцийом, лем інтеґрацийом. Прото жду рівных шанс выелімінуваня соспільного выключыня через едукацию, спераня меджекультурового діалоґу, введіня антидискримінацийных правных записів та інтеґрацию.

Дякую.