Matura z języka łemkowskiego

Maj z jednej strony jest przepięknym miesiącem, w którym przyroda budzi się do życia, ale z drugiej strony to gorący okres dla absolwentów szkół średnich. To czas, w którym zdobyta przez wszystkie lata wiedza zostaje dokładnie sprawdzona na tzw. egzaminach dojrzałości – maturach.

Matura to egzamin państwowy, który odbywa się w pisemnej i ustnej formie. Absolwenci nie mają obowiązku przystępować do tego egzaminu, ale świadectwo jego zdania jest od kandydatów wymagane na uczelniach wyższych. Zdanie matury oznacza otrzymanie minimum 30% punktów z każdego z obowiązkowych przedmiotów, do których zaliczają się: język polski, matematyka oraz język angielski. Odnosi się to zarówno do pisemnej jak i ustnej części. Egzaminy można zdawać na poziomie podstawowym i rozszerzonym, który wybierają uczniowie. Oprócz przedmiotów podstawowych, maturzyści mogą wybierać również przedmioty dodatkowe. Takim właśnie maturalnym przedmiotem od 2013 roku jest język łemkowski.

Kiedy tylko pojawiła się taka możliwość, aby zdawać język łemkowski na maturze, każdego roku nie brakowało chętnych. Co prawda, były to pojedyncze osoby, ale każdego roku znalazł się jakiś młody reprezentant, który chciał sprawdzić się w tym obszarze. Daniel Woźniak, wnuk nauczyciela języka łemkowskiego z Legnicy, jako pierwszy przystąpił do tego egzaminu w 2013 roku. W 2014 roku abiturientami, którzy chcieli sprawdzić swoją wiedzę w zakresie języka łemkowskiego były 2 osoby, dwóch młodych Łemków , pierwszy z gór, ze wsi Zdynia – Dariusz Kopcza, drugi, urodzony na zachodzie, Legniczanin – Seweryn Kosowski, dziś już redaktor radia LEM.fm. W 2015 roku do egzaminu pierwszy raz przystąpiła dziewczyna, Anna Szmajda z Koniecznej. Wtedy to o maturze z języka łemkowskiego zrobiło się głośno. Anna nie tylko otrzymała z tego egzaminu wysoką punktację, ale również została zaproszona do programu telewizyjnego Pytanie na śniadanie, w którym opowiadała nie tylko o pisanym egzaminie, ale ogólnie o mniejszości łemkowskiej. W 2016 roku do egzaminu podeszła młoda Łemkini z zachodu, Daria Kuziak. Więcej o poprzednich maturzystach możecie przeczytać pod tym linkiem.

Przedstawicieli łemkowskiej nacji nie zabrakło i w tym roku. Anna Kowalczyk, jako jedyna absolwentka szkoły średniej, podeszła do matury z języka łemkowskiego. Anna mieszka w Gładyszowie, wsi, gdzie żyje wiele łemkowskich rodzin. Pochodzi z rodziny w której kultywuje się łemkowskie tradycje. Jest członkiem łemkowskiego zespołu Ruskiej Bursy w Gorlicach  – Teroczki. Anna przez 3 lata chodziła do II Liceum Ogólnokształcącego im. I. Łukasiewicza w Gorlicach. Języka łemkowskiego uczyli ją już od najmłodszych lat rodzice. Natomiast naukę gramatyki zaczęła w szkole podstawowej. Wtedy jej nauczycielką była Danuta Dziubyna. Później, od początku gimnazjum, aż po pierwszą klasę liceum, uczyła się u Barbary Duć. Niestety w kolejnych latach, z powodu niewystarczającej grupy uczniów, lekcje języka łemkowskiego w tej szkole nie były kontynuowane. Licealistka musiała własnymi siłami przygotowywać się do egzaminu. Wielka determinacja Anny nie pozwoliła jej zrezygnować z wcześniej podjętej decyzji, aby zdawać język łemkowski na maturze.

Do egzaminu, który odbywał się w środę 24 maja 2017 roku w II Liceum im. I. Łukasiewicza w Gorlicach, przystąpiła dla własnej satysfakcji. Egzamin rozpoczął się o godz. 9.00, a czas na jego napisania to maksymalnie 180 minut, ale jak się okazało, uczennica skończyła przed czasem. Poziom trudności określiła jako łatwy. Maturzystka miała napisać wypracowanie na jeden z podanych tematów. Pierwszy temat odnosił się do formowania historycznej pamięci Łemków. Na podstawie podanego fragmentu tekstu Heleny Duć-Fafer należało przedstawić problem, odnosząc się ponad to do innych tekstów kultury. Drugie zadanie polegało na analizie porównawczej dwóch wierszy. Były to utwory Pawła Stefanowskiego „Kiedyś” i Jakuba Dudry „Tak było kiedyś”. Wiersze przedstawiały dawne życie Łemków. Wypracowanie miało liczyć nie mniej jak 300 słów. Anna wybrała drugi temat, uznając go, wg swojej opinii, za lżejszy i bardziej przystępny. Powiedziała później, że pracę pisało jej się dobrze.

Anna uczęszczała do klasy o profilu bilogiczno-chemicznym, dlatego swoją przyszłość łączy z tym obszarem wiedzy.

Serdecznie gratulujemy Annie i życzymy jak najlepszych wyników oraz dalszych sukcesów.

Na arkusze egzaminów maturalnych z języka łemkowskiego można zajrzeć pod tym linkiem.