Доля жыдівской соспільности ґорлицкого повіту…

12. січня/януара 2016 р. о 14.00 год. в Ґорлицях буде проходила авторска стріча з др габ. Ельжбєтом Рончы та Михалом Калішом з Одділового Бюра Публичной Едукациі ІНП (Інституту Народовой Памяти) в Ряшові, получена з презентацийом іх книжкы під назвом «Доля жыдівской соспільности ґорлицкого повіту вчас німецкой окупациі 1939-1945» (ориґ. «Dzieje społeczności żydowskiej powiatu gorlickiego podczas okupacji niemieckiej 1939-1945»).

Публикация єст єдном з першых, в такій мірі тыкаючій проблем екстермінациі Жыдів і польско-жыдівскых односин в ґорлицкій обшырив роках 1939-1945. Єст першом, яка описує тоты квестиі в синтетычний спосіб.

В книжці вказаны сут неґатывны поставы до Жыдів зо стороны жытелів ґорлицкой землі, якы причынили ся до побільшыня чысла замордуваных люди вчас Голокаусту, што описує перша част, але друга представлят тоту ґрупу люди ґорлицкого повіту, котра рызикуючы своім жытьом, ратувала Жыдів од смерти. Окрем індивідуальных форм ратуваня жыдвіской соспільности, што было найчастійше на обшыри повіту, представлены сут подіі, коли поміч давали священникы та жолніры Польской Підземной Державы.

Подля повселюдних списів в 1921 році в ґорлицкым повіті жыло 4.518 Жыдів (чысло вшыткых жытелів – 78.089), а в 1931 р. – 5.578 Жыдів (вшыткых – 104.805). Такой в каждым лемківскым селі мешкала єдна, або пару жыдівскых родин. Приналежали до кагалів жыдівской ґміны в Бічу, Ґорлицях і Ґрибові. Окрем того, деревяна божниця находила ся в Снітници. Занимали ся гандлюваньом і ремеслом, часом ґаздували, але найчастійше были властителями корчмы, склепу, або млинів і тартаків.

За Шематизмом Апостольской Адміністрациі Лемковины (1936), Жыди в ґорлицкым повіті жыли в селах:

• Боднарка – 11
• Высова – 23
• Бліхнарка – 7
• Ганчова + Ріпкы – 22
• Ґладышів + Вірхня – 5
• Ждыня + Конечна – 38
• Климківка + Лося – 110
• Крива – 5
• Воловец – 2
• Ясюнка – 5
• Ліщыны + Білянка + Кункова – 8
• Маластів + Ропиця Руска + Панкна – 32
• Мацина Велика – 6
• Вапенне – 9
• Новиця + Прислоп – 3 родины
• Реґєтів + Шквіртне – 1 родина
• Розділя – 9
• Рыхвалд – 3
• Смерековец – 15
• Устя Рускє – 13
• Брунары Выжні – 5 родин
• Чарна – 1 родина
• Ізбы – 4
• Снітниця + Ставиша – 28
• Чорне – 1
• Незнайова – 3
• Липна – 4

Шематизм не подає жыдівскых жытелів в обох Баницях, Чертіжным, Перегонині і Пстружным.

Жыди з лемківскых сел ґорлицкого повіту были заганяны до ґетт в Ґорлицях, Ґрибові і Бічу, де были розстріляны на місци, або вывезены до лаґрів в Белжци і в Освєнцімі (іменну листу осіб з Лемковины, вывезеных до лаґру в Освєнцімі, мож найти в дописі Богдана Горбаля пн. Z Łemkowszczyzny do Auschwitz-Birkenau, поміщеным в «Річнику Руской Бурсы 2010»).

Орґанізаторами стрічы сут: Стоваришыня Любителів Ґорлицкой Землі та Інститут Народовой Памяти Одділ в Ряшові.

Стріча буде проходила в сали ім. Ф. Яніка в Центрі Практычного і Постійного Едукуваня в Ґорлицях (ул. 11. Листопада 43, Ґорлиці).