Ювілей Павла Стефанoвского – великого писменника і мужного русиньского політика

3. марця 1932 рока в русиньскым селі Білянка при Ґорлицях народил ся Павел Стефановскій – писменник, журналиста і соспільний лемківскій діяч.

В 1947 році, в наслідстві Акциі Вісла, родина Стефановскых была вывезена з рідной землі і оселена на Нижным Шлеску. Там Павел Стефановскій скінчыл професийну механічну школу, пак зачал студиі на механічным выділі Варшавской Політехнікы. Скоро перестал студиювати і пішол робити в просторі культуры, а недолго дістал возваня до войска. Товды же скінчыл высшу офіцерску школу. В 1956 р., вчас помягчыня комуністичного режіму, заанґажувал ся в соспільну діяльніст. В тым часі намагат ся основати соспільну орґанізацию, яка бы репрезентувала інтересы Русинів в Польщы (більше про тото в Річнику Руской Бурсы 2012). Коли власти рішыли, што єдиным місцьом, де Лемкы мали бы вести активніст, єст выключні украіньска монополистична орґанізация (УСКТ), так спілорґанізувал при ній так звану «лемківску секцию». Был в тій секциі єдным з найактивнійшых лемківскых діячів. З огляду на голошены постуляты і закликы вертаня Лемків з выгнаня на рідны землі та потребу регабілітуваня і рекомпенсуваня за безправні одобраний маєток, был засуджений як «сепаратиста», крайний діяч і ограничаний в своій діяльности. Наконец власти УСКТ розпустили «лемківску секцию» ґрупуючу Лемків, Русинів.

В 1959 р. Павел Стефановскій рішат вертати на Лемковину, до свойой рідной Білянкы. Ту намагат ся вести соспільны діяня на велику міру. В 1963 р. єст єдным з ініцияторів будовы устяньского памятника в чест партизантам з Лемковины і «добровольцям» до Червеной Арміі. Орґанізує тіж два фестівалі лемківской культуры. Обі подіі были нагодом до першой по выселіню лемківской маніфестациі ґруповой достоменности на рідных землях. За вшыткы далшы рокы Павел Стефановскій орґанізує співочы і театральны ансамблі, спілорґанізує лемківскы фестівалі. Сут они ним конферуваны, деклямує на них лемківску поезию. Остає інструктором танця в ансамблю «Лемковина». На основі згромадженых артефактів і архівальных документів творит приватний лемківскій музей.

Павел Стефановскій, окрем працы на ниві культуры, ниґда не боял ся вести діянь о політичным характері. Під конец вісемдесятых років наперед покликує Громадянскій Круг Лемків в Польщы «Господар», котрий в 1991 р. замінят в політичну партию Русинскій Демократичний Круг Лемків «Господар». Безпрерывно, почынаючы од пятдесятых років, старат ся про політичне засуджыня Акциі Вісла і направліня пошкоджыня взглядом Лемків.

Павел Стефановскій єст єдным з найвызначнійшых русиньскых сучасных писменників. Зачал публикувати в пятдесятых роках, найперше в украіньскым тыжденнику «Наше слово». В 1960 р. в печатни Лемко-Союза выдал драму Любов неволю ломе. Од вісемдесятых років публикує авторскы збіркы поезий: Ікона. Лемківскій край (1985 р.), Лемківска ікона — Łemkowski pejzaż (1985), Лем (1991), Лемківскій край (1993), Лемківскій біль (2002).

Одраз, коли реактивуване было стоваришыня Руска Бурса, Стефановскій был за приверніньом йому маітелскых прав до бурсы і дал ясну і принципіяльну підпору ведучым привернути єй первістну функцию. Од 1995 р. в поміщыню, з котрого днес высылат радийо Лем.фм, Павел Стефановскій мал канцелярию свого соспільного руху «Господар», а попри тым вюл лемківску музеальну ізбу.

Шановний ювілате, за Ваш труд і за надзвычайны досягніня в обшыри артизму, як тіж за вірніст русиньскым ідеям і вказаня напряму, в якым мала бы ся розвивати Лемковина, приймийте днес найщыршы подякуваня і желаня многых і благых літ жытя.

Бы заспівати свою пісню на своім подвірю

Встал Лемко

серед ночы

взял сокыру

і отесал місяц

в половині лютого

потім

до сонця

захтіл сягнути

ґазда Карпат

на яві

затримати

над домом

Лемків

сонце

скрыло ся за хмару

і хоц знал

Русин

клятву стару

на розбитя хмары

в новым світі

не помогли му юж

стары чары

Сонце остало

за хмаром

а ґазда одышол

до дорогы

ланцухом

до воза з волами

привязаний

слезами

до сонця

і землі

верне

в сонечний ден

я вірю

бы заорати

рідну ниву

і заспівати

свою пісню

на своім подвірю

Павел Стефановскій