З нашой історії – Іван Русенко

15. януара сьме собі припомянули день, коли ся народив Іван Русенко, якбач найвызначнішый русиньскый автор Лемковины. Хто то быв?

Іван Русенко народив ся 15. януара 1890 року в селі Коростенка, втогдішня Австрійска Галичіна – Польща. Быв учітелом, писательом але і карікатурістом а културным діятельом русиньской орьєнтації на Лемковині. По закінчіню ґімназії в Новім Сончу зачав Русенко писати до новинок „Лемко“. Почас першой світовой войны служыв в австро-угорьской армаді. Од 1924 до 1945 року быв учітельом. В тім часі піше ходив по цілій Лемковині, орґанізовав театралны выступліня, про котры писав курты пєсы, наприклад „Вертеп в Карпатах“ (1935 р.). Записовав народны співанкы, але писав таксамо властны віршы. Вдяка його діятельности дістав од Лемків мено „Учітель“.

Почас міджівойнового періоду быв Русенко актівным членом Лемко-Союзу. Выв проти того, жебы выселити Лемків на Совєтьску Україну, але вдяка переслідованя польскыма терорістічныма ґрупами сам еміґровав в 1945 році з Польщі на выход, до Tернопільской области на Україні.

Творы Івана Русенка суть писаны русиньскы – лемківсков варіантов, його поезія особливо зображує духа страдань Лемків, условія котрых они негодны были змінити. Іван Русенко помер 10. януара 1960 року в Колорівці на Україні.

Творы Івана Русенка были выданы і в збірнику Русенко – Выбране, котрый выдало „Стоваришыня Лемків“ в 2010 році. Найдете там його стихы, байкы, малюнкы, історічны документы але і спомянуту пєсу Вертеп в Карпатах. Русенків твор під назвов „На Лемковині“ музично обробив Ярослав Трохановскій і днесь ся хоснує як лемківска – русинська гімна.

„На Лемковині“

На Лемковині, в старым краю
Шумят смерекы і ялиці –
Побідну пісню они грают
Од Ужгорода до Шавниці.

І гремит хор Карпатскых гор,
В далеку даль гет плыне –
В Карпатах днес народ воскрес
І право його не згыне!

Могучий хор Карпатскых гор
Най вітер несе во вці страны,
Най приде час – най уж і в нас
Здоптана правда встане!

На Лемковині і в Талергофі
Невинна кров пролята –
Най в нашых серцях на все остане
Памятка – вічна і свята.

Обробив: Петро Медвідь

Література:

ед. Павло Роберт Маґочій, Іван Поп: Енциклопедія історії та культури карпатських русинів. Видавництво В. Падяка, Ужгород 2010.

ед. Петро Трохановскій: Русенко – Выбране. Стоваришыня Лемків, Крениця – Ліґниця 2010.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА