165 років од народжіня Юлія Ставровского-Попрадова

Днесь минать 165 років од народжіня Юлія Ставровского-Попрадова – русиньского священика, поета, педаґоґа, етноґрафа, філолоґа і публіцісты російской орьєнтації.

Народив ся 18-го януара 1850 року в Сулині на Пряшівскій Руси. Отець в Сулині 30 років учів в школі і служыв в церькві. Чітав і писав многыма языками, по ґрецькы, латиньскы, німецькы і так далше. Написав книжку Педаґоґія, быв учітельом з демократічныма прінціпами учіня і выхованя молодых. В такій родині выріс і формовав свій характер сын Юлій Ставровскый, котрый прияв мено Попрадов. Навчав ся в ґімназіях в Левочі і Пряшові, в Будапештянскій семінарії і на Будапештянскій універзіті. В часі навчаня в Будапешти зачав ся приятелити з Конштатніном Кустодієвом, російскым діпломатом і священиком православной капліці в передмістю Будапешта, дякуючі котрому познакомив ся з російсков літературов.

В 1875 році быв высвяченый на ґрекокатолицького священика. Пішов до службы Богу і народу перше до Орябины, потім робив в канцеларії єпіскопа Пряшівской ґрекокатолицькой єпархії Николая Товта, но не любило ся му там, бо видів єпіскопову мадярізаторьску політіку . Глядав можность, як одты одыйти і так послухав Адолфа Добряньского і вырішыв піти до Чертіжного, де в тім часі умер священик Бескид. Дістав ся там в маї 1879-го року. Ту русофілство Юлія Ставровского іщі веце утвердило ся, але він, на розділ од Добряньского і далшых, не ідеалізовав так царьску Росію, про царя – тірана, за арешты на Сібірі і так далше. Писав то і в поезії. Так не мав в почливости ани Австо-Угорьску монархію. Його поезія, писав Федор Ковач, была позначена поезійов Пушкіна або Лермонтова, втогды модерным патосом, писав проти мадярізації, проти русиньской інтеліґенції, котра раз-два зачала сама мадярізовати народ.

У творчости Ю. Ставровского-Попрадова находять ся лірічны поезії, етноґрафічны нарисы і фолклорны записы. Друковали го втогдышні підкарпатьскы ґазеты і журналы: Світ, Новый світ, Карпат, Листок, але і в угорьскій перідічній пресі. Продовжуючі традіцію народных будителів старошй ґенерації і він кличе Русинів до того, жебы „навчали самых себе“. Тото його пересвідчіня, учіти свій народ, можеме найти в його статях присвяченых фолклору і звычаям свого народа: „Очерки изъ Попрадской Руси“, „Сказки изъ Спишской Руси“, „Ярмарка въ одномъ городі вышнаго Спиша“, „Работа со льномъ и полотномъ у спишскихъ русскихъ“ ітд.

Попрадов писав підкарпатьсков варіантов російского языка, хоць за безодкладне условіє про народне возроджіня Русинів поважовав кодіфікацію властного русиньского языка. Написав дакілько языкознавчіх статей. Написав напр. „Русскій букваръ“, котрый доднесь не быв публікованый. Міджі неопублікованыма роботами Попрадова треба спомянути і роботу присвячену русиньско-мадярьскым одношіням „Отношеніе венгро-русскихъ къ мадярамъ“ і роботу на тему історії під назвов „Нічто объ образованіи венґро-русскаго народа“. Його історічны роботы присвячены Краснобрідьскому монастырю і селу Черзіжне были выданы по мадярьскы.

Умер в Чертіжнім 27-го марца 1899. Мав лем 49 років.

Петро Медвідь