lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні
    • Інче
No Result
View All Result

Кошык єст порожній.

lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні
    • Інче
No Result
View All Result

Кошык єст порожній.

lem.fm - Радийо Руской Бурсы
No Result
View All Result

80 років од заснованя русиньской ґімназії в Пряшові

Петро Медвідь Петро Медвідь
27. 4. 2016
» З істориі

„Не просиме златы горы, лісы, не жадаме одпустити нам дані, ани поміч про людей без роботы, не жобреме алмужну,“ писав владыка Ґойдіч чехословацькій владі з пожадавков, жебы зрядити ґімназію про Русинів у Пряшові. Минать 80 років од часу, коли было схвалене заснованя русиньской ґімназії в центрі Пряшівской Руси.

27-го апріля 1936-го року Міністерство школства в Празі схвалило заснованя ґімназії про Русинів в Пряшівскім реґіоні. Головным ініціатором заснованя такой ґімназії быв уж на кінцю 20-тых років 20-го столітю Федор Ройковіч, котрый быв втогды ґрекокатолицькым парохом в Людтині, пізніше і владыка Ґойдіч. 1-го марца 1936-го року із ініціатівы Общества руськой молодежі і Союзу руськых учітетлів быв выголошеный меморандум 8-ох русиньскых орґанізацій, адресованый председови чехословацькой влады Міланови Годжови. Таку інштітуцію, як была ґімназія, могла втогды отворити лем держава, окрес або церьков. Комітет, котрый приготовльовав одкрытя ґімназії в Пряшові, обернув ся втогды на єпіскопа Пряшівской ґрекокатолицькой єпархії Павла Петра Ґойдіча, ЧСВВ, ці бы основательом школы не стала ся Ґрекокатолицька єпархія. Єпіскоп з радостьов тоту пропозіцію прияв. Штуденты перед тым мусили ходити на ґімназії наприклад на Підкарпатьску Русь, што было про дакотрых далеко. Лемковина свою ґімназію не мала.

В писмі презідентови Томашови Ґарікови Масарікові, окрім іншого, владыка Ґойдіч написав: „Не просиме златы горы, лісы, не жадаме одпустити нам дані, ани поміч про людей без роботы, не жобреме алмужну. Жадаме лем тото, што нам давать Конштітуція на основі природного права – абы русиньскы діти в русиньскых селах могли ся учіти по русиньскы.“ Так выникла Ґрекокатолицька руська реална ґімназія в Пряшові, котра зачала навчаня в школьскім році 1936 – 1937.

Языком навчаня ся став руськый язык. Першым директором ґімназії ся став доктор Николай Бобак а од половины мая 1945-го аж до 1953-го року быв директором Алексей Фаринич. Найвеце ся заслужыли на выбудованю русиньской ґімназії єпіскоп Ґойдіч, адвокат Іван Пєщак, лікарь Діониз Ройковіч і Павел Дубай. Николай Бобак пізніше, у 1944-ім році, коли вышли із ґімназії першы абітурьєнты, повів: 1936-ый рік є в історії карпатьскых Русинів такый важный, як 1862-ый про словацькый народ.“ Думав тым рік, коли была заснована перша словацькы і перша русиньска ґімназії на теріторії днешньой Словакії.

По тім, што вышла інформація в русиньскых новинках, же выникать русиньска ґімназія в Пряшові, пришло на банковый рахунок ґімназії в першых двох тыжднях 20 тісяч корун, і в далшых тыжднях ся сума збірок од спонзорів, родічів, інтеліґенції, жывностників, рольників і сел звекшыла двараз. На кінцю рока 1936 уж было в банці 50 тісяч корун.

Держава зачала підпорьовати школу аж од 1942-го року, вже за Словацького штату. По роспаді Чехословацькой републікы у 1939-ім році ся ґімназія дістала до немилости фашістічной державы, єпіскоп Ґойдіч дві класы переніс до свойой резіденції а далшы дві до арендованого дому. І назва школы ся змінила. Од школьского року 1939 – 1940 то была Ґрекокатолицька руська ґімназія. По войні школа зясь дістала нову назву – Штатна руська ґімназія.

В 1953-ім році в рамках реформы чехословацького школства ґімназія про Русинів заникла. Єй послідні класы были приєднаны ку Єденадцятьрічній середній школі з навчалным языком словацькым, но руськый язык в тых класах быв зміненй на україньскый. Од року 1956 была ґімназія зъєдинена із основнов школов. Школьскый рік 1957 – 1958 значів про школу далшу трансформацію, кідь із ньой выникла ІІІ. Єденадцятьрічна середня школа у Пряшові а од року 1961 то была Середня обще-освітня школа. Наконець од року 1969 то была окрема Ґімназія Тараса Шевченка із навчалным языком україньскым і окрема основна школа. Днесь є то знова Зьєдинена основна школа і ґімназії Тараса Шевченка із навчалным языком укрїаньскым.

Перед двома роками Містна орґанізація Русиньской оброды на Словеньску в Пряшові обернула ся своїм писмом на сучасного зряджователя школы, котрым є Пряшівскый самосправный край зо жадостьов, жебы на школі, котра выникла як школа про Русинів, де все ходили і ходять головно русиньскы діти, были дозволены русиньскы класы, або холем навчаня русиньского языка, історії і културы. На писмо, на котре мала прийти ці уж позітівна або неґатівна одповідь, доднесь Пряшівскый самосправный край не одповів. Зо закона має уряд обовязок одповідати до 30-ох днів.

Руська ґімназія в Пряшові была перша ґімназія в історії Русинів  Пряшівщіны. Пізніше выникла і ґімназія в Міджілабірцях, котра ся по часі перенесла до Гуменного. Пряшівска ґімназія выховала много абсолвентів, котры успішно залучіли ся до жывота  сполочности. Ці ся до ньой даколи верне русиньске навчаня, зіставать вопросом.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА

ShareTweet

Повязаны дописы

На Дуклі і у Свіднику суть похованы тісячі вояків

5. 5. 2025

80 років од кінця войны: Зрадили сьте нас, споминав русиньскый вояк

9. 4. 2025
Польковиці 103,8 МHz
Ґорлиці 106,6 MHz

Łemkowie są…

  • Ruska Bursa / Руска Бурса
  • Nadawca / Про наше радийо
  • Cyfrowa Biblioteka RB / Діґітальна біблiотека РБ
  • Знимкы
  • Контакт
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
Радийо Руской Бурсы
Руска Бурса

Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Публикация выражат лем погляды автора/авторів і не може быти принимана як офіцияльне становиско Міністра Внутрішніх Справ і Адміністрациі.
Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
© Copyright lem.fm, 2025. Вшыткы права застережены.

No Result
View All Result
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні
    • Інче
Manage Consent
To provide the best experiences, we use technologies like cookies to store and/or access device information. Consenting to these technologies will allow us to process data such as browsing behavior or unique IDs on this site. Not consenting or withdrawing consent, may adversely affect certain features and functions.
Functional Always active
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistics
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Manage options Manage services Manage {vendor_count} vendors Read more about these purposes
View preferences
{title} {title} {title}