Гірькый присмак

Є траґедійов, же найвеце того про зліпшіня условій жывота народностных меншын може за цілых 25 років незалежной Словакії зробила влада, котра єдночасно днесь несе на собі скверну підозрінь із величезных фінанчных подводів коло черьпаня еврофондів ці напоїня їй політіків на „бізнісменів“ перевязаных із італійсков мафійов.

Хвалив ся тым і Бела Буґар, председа словацько-мадярьской партії Most-Híd, в розговорі лем два дні перед тым, што Словакію шоковала інформація о убийстві молодого інвестіґатівного новинаря і його приятелькы. Новинаря, котрый як раз тоты підозріня у своїй остатній статі документовав. Буґар втогды бісідовав, же моментално ся їм народностна політіка, аґенда, котрій ся першорядо присвячать його партія, робить найліпше і зробило ся того за куртый час допсравды много. Повів, же в жадній правіцьовій владі такы условії і можливости не дістали. Самособов, же собі тым робив і єдну з далшых обгайоб, бо дотеперь люди на Словакії не знають зрозуміти, чого буґаровці ішли до влады з партійов Smer-SD, од котрой ся перед выборами діштанцовали, і з націоналсітами, партійов Slovenská národná strana, што уж з веце мадярьскым прямованьом партії Белы Буґара абсолутно не пасовало. І мож повісти, же Буґарова обгайоба два дні перед шоком была „пересвідчіва“. О два дні уж было вшытко іншак.

Допсравды мож повісти, же за два рокы од останіх выборів ся зробив фалат доброй меншыновой роботы. Мож спомянути то, же в Проґрамовім выголошіню влады ся находило і обробліня концепту, котрым са має рішыти русиньске школство, зробила ся основна зміна фінанцованя народностных меншын і є надія, же в далшых роках то буде досправды ефектівніша сістема, переломило ся табу і двоязычны таблы ся схвалили і на желізнічных штаціях, причім ся рахує і з тым, же будуть і на желізнічных заставках, Уряд уповномоченого про народностны меншыны і етнічны ґрупы ся тым, же о меншыновы грошы ся вже старать нововытвореный фонд, може концентровати лем на меншыновы і язкыковы політікы, чого резултатом є, же ся прияли новы форматы двоязычных табліць, рішають ся двоязычны значкы коло драг, їднать ся о двоязычных написах в супермаркетах, вытоврила ся порадна ґрупа, котра буде робити тлумачіня леґіслатівы і меджінародных документів і так далше, і так далше. На нецілы два рокы є того досправды много, о чім бы мож было писати.

І теперь, остатні тыждні, почас політічной крізы, кідь ся рішыло, ці Most-Híd зістане в коаліції, і кідь, та за якых условій і чом бы мав зістати, кідьже найміцьніша партія бывшого премєра Роберта Фіца ся реално роскрытыма підозрінями діскаліфіковала, было з партії Буґара чути, же достаточный простор на скоре рішіня основных пунктів меншыновой політікы є доста добрый арґумент зістати.

Є ясне, же соціал-демократы з партії Smer-SD, або націоналістічна Slovenská národná strana, мать меншыновы вопросы десь на останіх місцях. Уже раз у владі были довєдна, меншынова політіка ся не зліпшовала, а скоріше навспак. Є ясне, же тото вшытко, што ся стигло за остатній час, є головно заслугов буґаровців. Но треба звернути увагу на єден основный факт. Як раз тоты дві політічны партії, будьякы причіны на то мали (якбач головно підписати коалічный договор і прийти ку властям), досправды найвеце увольнили рукы Буґарови, жебы міг зліпшовати условії про меншыны. І Буґар в розговорі два дні перед крізов говорить, же так добру сітуацію про свою аґенду не мав ани в єдній правіцьовій коаліції.

По тім вшыткім, што ся вытягло на світло світа за остатні тыждні, дістали про мене вшыткы тоты позітівны зміны, котры Most-Híd досягнув в меншыновій політіці, і котры єм брав барз позітівно, дакус гірькый присмак. Є траґедійов, же найвеце того про зліпшіня условій жывота народностных меншын може за цілых 25 років незалежной Словакії зробила влада, в котрій мінімално єдна партія днесь на собі несе велику скверну підозрінь найгрубшого зерна.

Но оно то не є траґедія лем той влады. Є то траґедія і вшыткых далшых політічных партій, котры творили правіцьовы, будьякы влады за цілу історію незалежной Словакії, бо были односно рішіня меншыновых вопросів, тым, же вязали партіям як SMK ці Most-Híd рукы, іщі гіршы, як тоты, што суть днесь досрпавды про векшыну людей правом злы.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Wikipedia.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА