Автор русиньскых учебників дожывать ся 80 років

Кібы сьме мали выраховати десять людей, котры по 1989 році зробили основну роботу про розвиток і навчаня русинького языка на Словеньску, істо бы міджі нима не міг браковати Ян Гриб. Автор многых учебників, котры ся хоснують на нашых школах ся дожывать 80 років жывота.

Народив  ся Ян Гриб 4. септембра 1934 р. в Праврівцях, котры ся пізніше зъєднали зо селом Репеїв. Довгорічный педаґоґ і писатель русиньского походжіня учів ся наперед в Ґрекокатолицькій руській ґімназії в Пряшові, пізніше на Україньскій середній школі (1951 – 1955). Высокошкольске штудіум закінчів на Філозофічній і Педаґоґічній факултах Павла Йозефа Шафарика в Пряшові (1955 – 1964) і як абсолвент зачав учіти в основній школі на русиньскім селі у Великій Поляні (Велика Поляна было село в окресі Снина, яке было в 1980 р. выселене і затоплене в звязку з будованьом водной перегороды Старина). Потім учів в селі Олька, де остатніх шість років, од 1965 до 1971 рр. быв і директором школы. На тій функції го застигла і інвазія войск Варшавского договору. Ян Гриб публічно в школі выступав проти той інвазії і міджі школярями, і тото му комуністічный режім оплатив. В році 1971 комуністічны власти змусили Яна Гриба зохабити роботу учітеля. Втогды нихто не міг знати, же ку своїй роботі, котру любив, буде годен вернути ся аж по 19 роках.

В році 1990, значіть по ніжній револуції, вернув ся до школы в Ольці, де учів аж до 1994 року, коли одышов на заслужену пензію. То але в жывоті Яна Гриба не значіло конець його педаґоґічной роботы. Актівно ся і дале занимав свойов роботов педаґоґа. Хоць в іншій области. Ян Гриб быв автором першого Букваря і першой, котрый быв выданый в русинькім языку а то іщі в 1994 році, значіть перед кодіфікаційов языка, котра одбыла ся святочно у фебруарі наступного рока. Він зробив і першу русиньску Чітанку. Букварь, то фундамент, перша книжка, з котров стрітне ся кажда дітина такой на початку свого школьского жывота. З нього ся учіть школярь чітати і писати першы буквы і якраз тот фундамент в русиньскім школстві збудовав Ян Гриб.

За цілы рокы його роботы з підтримков Русиньской оброды, Народных новинок, конзултантів быв автором або співавтором далшых учебників або підручників як Чітанка про русиньскы діти, Русиньскый язык про другу і третю класу основных школ, Чітанка про третю класу основных школ, і много дашлых чітанок та учебників языка про різны класы. Далше можеме спомянути його Хрестоматію, ці Літературны выховы про класы основных школ.

В септембрі 2007 року быв нагородженый на 3-ім міджінароднім языковім конґресі в Кракові і быв му переданый Металь святых Кіріла і Мефтодія. Нагороду му передав тогдышній председа Світовой рады Русинів Павел Роберт Маґочій (фотоґрафія коло статі).

Ян Гриб по році 1989 зробив досправды глубокый слід в розвитку русиньского языка і його навчаня на школах. Русины, їх школство і історія на тот слід ниґда не забудуть.

Петро Медвідь

Історічны факты черьпаны із книжкы: П. Р. Маґочій – Енциклопедія історії та культури карпатських русинів, Ужгород 2010.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА