lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні
    • Інче
Брак результатів
Вшыткы результаты

Кошык єст порожній.

lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні
    • Інче
Брак результатів
Вшыткы результаты

Кошык єст порожній.

lem.fm - Радийо Руской Бурсы
Брак результатів
Вшыткы результаты

«Біла Вода – забыте село на шляку волошской культуры» / премєра фільму

Наталия Малецка-Новак Наталия Малецка-Новак
2. 10. 2023
» Культура

«Вшыткы мы єднакы! Нас Пан Бог дал при вшыткых, то є єдно, ци будут католикы, ци будут Руснакы грекокатоликы, ци якы будут, мі то є єдно» – бесідує Русинка з Малых Пєнін, участничка проєкту «Біла Вода – забыте село на шляку волошской культуры».

https://www.lem.fm/wp-content/uploads/2023/10/201-perehlad-tyznia-bila-woda.mp3

Од парох місяців тырвали роботы над реализацийом фільму о істориі, культурі і вынятковых природничых і краєвидовых приметах Білой Воды, єдного з сел Шляхтівской Руси.

«Фільм дедикуваный є бывшым і уж нечысленні замешкуючым тот реґіон Руснакам. Єст одповідю на збільшаючу ся протягом послідніх парох років потребу ожывляня памяти о істориі і культурі того міркореґіону Пєнін, о його бывшых жытелях, а тіж повороту до коренів, што служыт локальній і понадлокальній інтеґрациі соспільности. Особливо Русинів, якы чуют потребу вертати до своіх коренів, котры были роЗбити вчас выселінь в роках 1947 і 1950» – оповідают Юстина і Пьотр Клапиты, дослідникы заанґажуваны в проєкт.

Документ з елементами реконструкциі

В рамках ініциятивы прошло м.ін. архівальне документуваня, нагрываня бесід з давныма жытелями сел, што памятают іщы своє, а тіж з дослідниками, што бадают тоту обшыр. Награли тіж історичны реконструкциі з пробом одтворіня унікальной на скалю Карпат музичной традициі, котра коренями сігат до волошско-балканьскых традиций. Ефект тых діянь буде мож видіти на премєрі фільму, котра одбуде ся в неділю 8. жолтня/октобра 2023 р. о год. 10.30 в будинку Протиогньовой Стражы в Явірках.

Ден перше, 7. жолтня/октобра, о год. 13.30 правлена буде грекокатолицка літургія в церкви св. Йоана Крестителя в Явірках.

Фільм реализували: Кжыштоф Кжыжановскій – піонєр етнічных фільмів посвяченых Русинам, якы реализувал в рамках телевізийного циклю «В себе» та др Юстина Чонстка-Клапита – бадачка культуры, в тым музикы Карпат.

В фільмі выповідают ся м.ін. науковці і бадачы реґіону: Барбара Венґляж – кєрівничка Пєніньского Музею в Шляхтовій, одділіня Округового Музею в Новым Санчы, др Пьотр Клапита з Ягайлоньского Університету, Домініка Цєпляк і Каміль Федериґа – авторы проєкту едукацийно-туристичной стежкы в долині Білой Воды, реализуваного в рамках маґістерской розправы на выділі архітектурі Краківской Політехнікы, гірскы провідникы – Анджей Дзєдіна-Вівер і Казімєж Лішка. В фільмі участ берут тіж акторы-аматоры з реґіону Пєнін.

Проєкт «Біла Вода – забыте село на шляку волошской культуры» то свого рода продолжыня реализуваного перед парома роками інчого проєкту – «Музика без Границ». Товды то Юстина і Пьотр Клапиты документували музичну культуру жытелів Шляхтівской Руси та серед Русинів по другій страні границі – м.ін. в селах Литманова, Камюнка, Великій Липник.

Співаня на голосы – од Балканів по Карпаты

«Біла Вода находит ся на єдній з найцікавшых в Карпатах обшыри погранича ріжных культур, етносів і етноґрафічных ґруп» – бесідуют Юстина і Пьотр Клапиты. «[Біла Вода – прип. ред.] то єдна з давных місцевости локуваных на волошскым праві з початком в XVI ст. Єй заселіня карпатскыма Русинами звязане є з фазом волошского осадництва вчас климатичной кризы Малок Ледовцьовой Епохы, вчас котрой фурт зазначал ся сильный модель культуры з видимыма влиянями елементів балканьского походжыня» – пояснюют дослідникы.

Серед тых елементів вычысляют: тип ґаздуваня, облечыня, будівництва, вірувань, обрядів і музику, а особливо – потребу і знаня співати на голосы, з вродженым гармонічным слухом, чым выріжняют ся тіж вшыткы волошскы ґрупы, што тепер мешкают на обшыри Балканів і Румуніі. «Доказали того результаты медженародного бадавчого ґранту Волохы в европейскым і польскым культуровым просторі. Міґрациі-осадництво-культурна спадковина реализуваного на Університеті ім. А. Міцкєвича в Познані – арґументуют науковці.

Волошскій характер Білой Воды то не лем одкликаня до істориі осадництва – локуваня села. Сучасні Біла Вода становит резерват природы, а од 80. років ХХ ст. найважнійшу обшыр тзв. культурового выпасу на Підтатри. Фунґує гын цільово перенесене з реґіону Підгаля гірскє пастырскє ґаздуваня получене з сезоновыма пастырскыма вандрівками (Підгаля-Біла Вода), выпасом на полянах та выробом і продажом кляґаного сыра і інчых продуктів звязаных з волошском господарком (напр. бундз, жентиця).

«То обшыр, што находит ся в місци крижуваня ся ріжных весняных і осінніх пастырскых шляків (з Низкого Бескіду і Бєщадів на Підгаля). (…) В заховану памят краєвиду вписуют ся менше або барже схованы в просторі сліды господарчой діяльности чловека, навязуючы до волошской спадковины. Біла Вода і дальшы села Шляхтівской Руси становили найдале высуненый на захід в Польщы кінчык етнічні волошско-руского осадництва» – додают бадачы.

Орґанізатором проєтку «Біла Вода – забыте село на шляку волошской культуры» сут: неформальна ґрупа Карпатской Локальной Ініциятивы – Юстина і Пьотр Клапиты та Анна Міколайчык-Шарек, ПТКТ Щавниця та Пєніньскій Музей в Шляхтовій. Патронат над проєктом тримат Фундация Забытый Світ з Явірок. Фільм реализуваный є в рамках Карпатской Локальной Ініциятивы з середків Урядового Проґраму Фундуш Громадяньскых Ініциятив NOWEFIO на рокы 2021-2030 за посередництвом Стоваришыня «Pro Carpathia».

Фот. Пресовы материялы

 

ShareTweet

Повязаны дописы

фот. Рафал Выцішкєвіч | Facebook

Замениці кличут на Лемківскій Кєрмеш

3. 7. 2025

Одбуде ся 14-та Русиньска ватра на Малім Липнику

29. 6. 2025
Польковиці 103,8 МHz
Ґорлиці 106,6 MHz

Łemkowie są…

Спомож нас / Wesprzyj nas

Наш порталь можете чытати чысто дармо, але кєд маш охоту - можеш нас спомочы. Буде нам барз мило!

Жебы спомочы нас даком вплатом, без ниякых зобовязань, втисний притиск або зоскануй код QR.

Nasz portal jest darmowy, nie mamy (i nie chcemy) na nim reklam. Jeżeli masz ochotę - możesz wesprzeć naszą codzienną pracę.

Aby wspomóc nas jednorazową wpłatą, bez żadnych zobowiązań, kliknij przycisk lub zeskanuj kod QR.

  • Ruska Bursa / Руска Бурса
  • Nadawca / Про наше радийо
  • Cyfrowa Biblioteka RB / Діґітальна біблiотека РБ
  • Знимкы
  • Контакт
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
Радийо Руской Бурсы
Руска Бурса

Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Публикация выражат лем погляды автора/авторів і не може быти принимана як офіцияльне становиско Міністра Внутрішніх Справ і Адміністрациі.
Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
© Copyright lem.fm, 2025. Вшыткы права застережены.

Manage Consent
To provide the best experiences, we use technologies like cookies to store and/or access device information. Consenting to these technologies will allow us to process data such as browsing behavior or unique IDs on this site. Not consenting or withdrawing consent, may adversely affect certain features and functions.
Functional Always active
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistics
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Manage options Manage services Manage {vendor_count} vendors Read more about these purposes
View preferences
{title} {title} {title}
Брак результатів
Вшыткы результаты
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні
    • Інче