І Лемківска Собітка в Ґладышові! Реактивация

Мило нам заявити про єдну подію, котра неодолга пройде на Лемковині. Тішыме ся тым більше, же можеме о тым поінформувати з той єдной прычыны – реактивация і поворот до традициі предків то річ свята.

В лемківскым селі Ґладышів, на териториі Лемківской Едикацийной Загороды, т.є. на подвірци Дзюбинів, одбуде ся 2. липця/юлия т.р. І Лемківска Собітка. Хоц в наголовку являт ся чысло «єден», котре може вказувати же буде то перша собітка, то напевно не перша в Ґладышові, а тым більше на Лемковині. Як бесідує орґанізатор подіі Петро Дзюбина: «Наша собітка то лем реактивация того, што, по правді, проходило 40 років тому в селі. По повороті части родин з выгнаня, каждому цло ся до родинной лемківской атмосферы. І так, зачали ся нашы ґладышівскы собіткы, котры на тамтот час были бодай найбільшыма на Лемковині». 

Ґладышів, по роках поворотів на Лемковину, доднес остає єдным з найбільшых чысленно центрів лемківской соспільности на рідній земли. В селі находят ся два храмы: православний – св. Йоана Крестителя, та грекокатолицкій – Вознесіня Госноднього. Як раз, перед шторічным святом в православній парохіі одбывали ся ґладышівскы собіткы. В велию праздника св. Йоана сельска громада сходила ся, жебы спільні підтримати традицию.

«В Ґладышові 40 років тому молодіж (в тым м.ін. мій няньо) орґанізувала велику ватру на горі, де бавили ся при ній. […] Відомо, кажда подія є добра, жебы дакус зыйти ся в своіх лемківксых климатах. З оповідань родичів знам, же, окрем популярных лемківскых пісен, в тот час присутны співали і типовы собітковы співанкы, котрых днес такой не знаме, але надію ся, же до нашой реактивациі пару з них годны сме сой даяк припомнути.» – додає П. Дзюбина.

З традицийом собіток вяже ся вельо звыків, котры все товаришыли того рода подіям. Собіткы были уж знаны за римской імпериі, выводят ся з поганьскых вірувань і забобонів, котры пак переняли першы християне. В Ґладышові, з причыны церковного праздника св. Йоана Крестителя і кєрмешу в місцевій парохіі, собітка повинна одбыти ся в велию свята, але вельо молодежы жыє поза границями села, зато орґанізаторам легше скликати тоту подію на предшу суботу (2.07).

Славяньскы собіткы в християньскых часах не были звязаны лем з датом пізнійшого церковного праздника св. Йоана (7. липця/юлия за григорияньскым календарьом – 24. червця/юнія за юлияньскым календарьом), котрий по приході християньства был введенний в околицях даты поганьского свята Йоана (Яна/Івана) Купала, празднуваного в сам долгоден (літнє сонцестояня – найдолший ден рока), выпадаючий 20. або 21. червця/юнія. В вельох обшырях східньой Европы (днешня Украіна, Білорусь, Росия) собіткы палили тіж в велиі інчых праздників – Зеленых Свят, або свв. ап. Петра і Павла. Очывидно, найшырше знана в тых державах є традиция йоановых собіток, котры, синхронізуючы в нашых часах поганьскы і християньскы традициі, близше сут знаны як Купальска Ніч, або Ніч Йоана Купала.

Петро Дзюбина, звіданий о думку реактивациі лемківксых собіток, доповіл: «Вертаючы дo ідеі припомніня людям по сорокох роках о тій традициі – уж долший час глядал єм дакє зачыпліня, […] даку конкретну нагоду сотворити цикличну імпрезу, котра, надію ся, буде розвивала крыла з рока на рік і буде стігала нас Лемків до купы». 

Як іде о дальшы пляны, звязаны з атракциями, котры могли бы ся явити на першій ґладышівскій собітці, орґанізаторы заявляют, же іщы вшытко в задуманю і кєд лем дашто выникне, будут о тым інформувати на сайті той подіі на Фейсбуку.