Малювали до лемківскых церкви. Мали варштаты в Бардийові і Креници

Стараньом Студентского Кружка Бескідксых Провідників в Варшаві недавно вышла друком книжка авторства проф. Тадеуша Трайдоса пн. Малярскій варштат Алойзи Зомпга в Бардийові та Віктора Зомпга в Бардийові і Креници в другій половині ХІХ ст. Публикацию і єй автора як раз нагородили в рамках Нагороды «Сандеччына» ім. Щенсного Моравского.

7. липця/юлия в Повітовій і Містно-Ґмінній Публичній Бібліотеці в Старым Санчы прошло вручаня Нагорід і Выріжнінь в рамках ХVI едициі дорічной почестной Нагороды «Сандеччына» ім. Щенсного Моравского. Нагороду в катеґориі індивідуальных робіт жырі рішыло передати на рукы проф. Тадеуша Трайдоса, автора книжкы пн. «Малярскій варштат Алойзи Зомпга в Бардийові та Віктора Зомпга в Бардийові і Креници в другій половині ХІХ ст.». Публикацию минулого рока печатал Студентскій Кружок Бескідксых Провідників в Варшаві.

Комплексова робота доцінена

Цілю орґанізуваного од 2007 рока конкурсу є выріжнити печатаны в попереднім році книжкы, завдякы котрым мож одкрывати незнаны карты істориі сандецкой землі, та промувати заслугы єй покровителя – Щенсного Моравского, в баданях і документуваню істориі Сандеччыны.

Нагороджена книжка проф. Трайдоса, «выдатного знавці проблематикы Сандеччыны і Спиша, зберат знаны, але публикуваны лем в річниках, а тіж непубликуваны факты будучы ефектом архівальных кверенд. Робота єст новаторскым пізріньом на долю і творчіст артистів Алойзи і Віктора Зомпгів, вітця і сына, котрых роботы становлят важный елемент сакрального будівництва погранича. Автор поміщат спис одкрытых ним робіт авторства Зомпгів, порядкує дотеперішній стан знаня про творчіст тых артистів, ставлят гіпотезы і заохочат до баданя творчости і жытя артистів» – пише в поясніню капітула нагороды.

Выріжніня капітула Нагороды признала тіж авторкам книжкы «Слід». Малґожата Байорек і Кінґа Поляньска в публикациі представляют історию шестьох мушыньскых родин. До іх одтворіня схоснували скромны фраґменты споминів осіб, якы пережыли Голокауст, спомины старшых поколінь Мушынян і фраґменты документів і фотоґрафіі. Публикацию печатало Стоваришыня «Мушыньскій Ключ».

Професор Тадеуш Трайдос

В імени Старосты Новосандецкого Повіту Марка Квятковского ґратуляциі нагородженым і выріжненым передал Едвард Цьонґло, член Заряду Новосандецкого Повіту, та одзначыл проф. Тадеуша Трайдоса Золотым Сандецкым Ябком.

Др габ. Тадеуш Трайдос (вр. 1951 р.), проф. Інституту Істориі ПАН то польскій історик медієвиста та історик штукы, специялизация: істория Костела, істория культуры, медієвистика. Його головны бадавчы заінтересуваня то реліґійне жытя і доля Костела на східніх землях Короны Польского Королівства і на териториі Великого Литовского Князівства, істория осадництва, культура і костельна істория на Спишы і Ораві та соспільна і реліґійна доля полудньовой Сандеччыны (бывшого мушыньского домінюм). Єст автором близко 500 публикаций.

Алойзи і Віктор Зомпгы

Алойзи (1810-1886) і Віктор (1841- не знаный) Зомпгы были Мадярами римокатолицкого віроісповіданя, походили з міщаньского стану. Малювали в ІІ половині ХІХ ст. головні для грекокатолицкых церкви на пограничы мадярского Спиша і ґалицийской Лемковины в товдышній австро-угорскій державі. В публикациі «Малярскій варштат Алойзи Зомпга в Бардийові та Віктора Зомпга в Бардийові і Креници в другій половині ХІХ ст.» автор вказує соспільный, етнічный і культурный контекст іхньой творчости. Омавлят товдышню ситуацию в Бардийові, де находила ся працовня Алойзи Зомпга, і в Креници, до котрой в 1872 р. перенюс ся його сын Віктор Зомпг. Лектура дає вгляд на характеристику стилю, іконоґрафію і композицийны знаня малярів на фоні практикы артистів тамтого часу римокатолицкого походжыня, што творили для грекокатоликів.

Алойзи Зомпг малювал головні образы о реліґійній темі для францисканів, замавляли в него монастырі в Баридйові і Пряшові. Был автором образу Покровы Богородиці для церкви в Баници.

Віктор Зомпг был популярным артистом в грекокатолицкым мушыньскым деканаті. Малярскы замовліня зреализувал м.ін. для церкви в Боґушы, Лелюхові, Андриівці, Злоцкым ци Креници, але тіж по другым боці границі – для церкви в Старині.

Вельо примірів творчости обох артистів находит ся в Шаришскым Музею в Бардийові.

Kнижка проф. Тадеуша Трайдоса «Малярскій варштат Алойзи Зомпга в Бардийові та Віктора Зомпга в Бардийові і Креници в другій половині ХІХ ст.» доступна є в Бібліотеці Руской Бурсы.