Менше окресів і країв на Словакії. Русины бы могли стратити окресы

Конець окремого Пряшівского і Тренчаньского краю, майже о половину менше окресів. А выникнутя сполочных сельскых урядів. З тым рахує пропозіція о новім теріторіалнім діліню Словакії, ку котрому дістали ся словацькы медії.

Документ выникав на Міністерстві внутрішніх справ Словацькой републікы, но офіціално резортом затля не быв представленый. Міністерство, як пише словацькый денник Postoj, чекало і на резултаты списованя з 2021-го року, котры при творіню новой мапы взяло до увагы.

Лемже якбач не вшыткы резултаты, бо кедь ся смотрило на то, де і як люди ходять за роботов ці до школ, вопросом є, ці резорт смотрив і на народностну мапу.

Країв менше, окресы на половину

Пропозіція нового теріторіалного діліня не є дефінітівна і од марца того року єй припомінкують орґанізації міст і сел як Здружіня міст і сел Словакії ці Унія міст Словакії, котры видять найвекшы проблемы в припаді фінанцованя і новых компетенцій.

Основу днешнього реґіоналного розділіня Словакії дала іщі влада Владиміра Мечіара у 1996-ім році, і докінчів то кабінет Мікулаша Дзурінды в році 2001 выникнутьом высшых теріторіалных цілків (країв), котрых є днесь на Словакії вісем.

Покля бы ся прияла реформа в такій подобі, як є в документах Міністерства внутрішніх справ, Словакія бы вже мала лем пять країв. Конкретно звекшеный Братіславскый край, Западословацькый край із центром в Нітрі, Северословацькый з центром в Жіліні, Середньословацькый з центром в Баньскій Быстріці і Выходословацькый край, котрый бы мав столицю Кошыці.

Западословацькый быв выникнув злучіньом Тырнавского і Нітряньского краю. Сучасный Тренчаньскый бы ся розділив меджі Западословацькый і Северословацькый край. Баньскобыстріцькый бы властно лем змінив назву на Середньословацькый і здобыв бы о єден окрес веце, тым бы быв Рожнявскый окрес.

Выходословацькый край бы выникнув злучіньом Пряшівского і Кошыцького краю. Є інтереснов пропозіція вытворіня Выходословацького краю. По перше, Пряшівскый край уж теперь є найлюднатішый на Словакії, тото чісло бы по злучіню безконкуренчно наросло в поріваню з остатніма новыма краями.

По друге, Кошыці суть другым, Пряшів третім найвекшым містом на Словакії, і тоты міста „ділили бы ся“ о єден край. Покля омного меншы міста на Словакії бы были крайскыма, выход Словакії знова дав бы ся до єдного міха.

Нове діліня рахує і з тым, же бы было менше окресів, а приближыли бы ся ку своїм історічным подобам. Із 79 днешніх окресів бы подля пропозіції зістало лем 46. З матеріалів, котры ся дістали до медій, мож наприклад видіти, же покля бы така реформа перешла, окрес Меджілабірці бы ся злучів з окресом Гуменне, так само окрес Свідник з окресом Стропків. А ту може настати проблема і про Русинів.

Зістануть народностны права?

Є довго діскутованов темов на Словакії, же країв і окресів было зробленых много, а навеце без історічного контексту. О реформі ся бісідовало нераз, при многых владах. Зато зменшованя кількости окресів ці країв є актуалным вопросом.

Но так само треба думати на народностны языковы права, котры кедь ся не підхоплять в реформі, меншыны о них можуть прийти.

На Словакії подля сучасной леґіслатівы мають народностны меншыны, покля досягнуть квоту 15 процент населіня, свої языковы права, значіть можность хосновати свій материньскый язык урядно, нелем в рамках міст і сел, але і на уровни окресів.

Русины мали дотеперь єден такый окрес – Меджілабірці. Од марца 2023-го року є такым окресом уж і Свідник. Обидва окресы бы ся подля пропонованой реформы мали злучіти. Лемже, покля Меджілабірці підуть під великый окрес Гуменне, в котрім мають Русины мало сел і слабу позіцію, пак може настати сітуація, же в новім великім окресі не будуть мати потрібну квоту.

Тото саме ся може стати з окресом Свідник, кедь під себе возьме окрес Стропків, де так само не є аж тілько приголошеных Русинів, што стягне чісла і великому Свідницькому окресу, а тот так само може скнічіти як словацькый окрес.

Покля ся буде о такій пропозіції вырішовати в парламенті, пак буде треба звернути увагу, же і по реформі бы мали зістати частям новых окресів права, котры мали перед злучіньом.

У 2018-ім році так Округлый стіл Русинів Словакії звернув увагу на проблему закона о злучованю нефункчных сел, котрый так само не ґарантовав селам, котры суть народностны і злучасть ся з іншым селом, жебы то было зо селом, котре є так само народностне або холем жебы были ґарантованы попередні права того села.

Кедьже припомінка ОСРС здобыла підпору втогдышньой владной партії Most-Híd, закон ся управив так, жебы меншыны не пришли о свої права.

Словакія чекать на выборы

Словакію чекають в септембрі передчасны парламентны выборы, зато пропозіція нового діліня теперь якбач не буде темов, котра бы ся іщі дістала до парламенту.

Дочасно повірена влада Едуарда Геґера уж бы тяжко просадила так фундаменталну реформу, бо не має в парламенті векшыну, а навеце парламент остатній раз має засідати перед вакаціями в юні, і в септембрі уж ся з одкрытьом нового засіданя не рахує.

Жрідло фотоґрафії: Wikipedia.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА