Одшмарена шанса

На політіці Мадярьска під веджіньом Віктора Орбана є того множество, што мож бы было крітіковати. Но кедь є в дачім односно мадярьской політікы стопроцентно ясно, то конзістентность і прінціпіалность політікы заміряной на охорону свойой меншыны в іншых державах.

Є то, окрім іншого, вырівнаваня ся з історійов, з Тріанонон, про Мадярів потупнов прогров, кедь велике множество мадярьского населіня зістало в іншых державах і з великого народа з імперійов зістав фляк на мапі новой повойновой Европы.

Підпора Мадярів за граніцями державы росне, кедь то кус прималюєме, ґеометрічным рядом головно по тім, што ся дістав Віктор Орбан ку властям. А не є то лем роздаваня паспортів. То докінця в країнах Европской унії ани властно реалне значіня про Мадярів не має, кедьже є єдно, паспорт котрой із унійных держав тримаш в руці.

Суть то фінанчны інвестіції до културы, шпорту, освіты Мадярів, котры жыють мімо свойой матерьской державы. Нераз і інвестіції до політічных партій, што уж аж так позітівно нихто не спринимать, але мож ся тішыти холем тому, же свій народ Орбан не хоронить анектованьом теріторії ці посыланьом „добровольных“ бойовників до іншых держав, де Мадярям бы мало дашто грозити, як то познаме в припаді іншого покровителя свого народа, дакус веце на выход.

Щіро повісти, не знам, ці бы ся єднако справовав Орбан, або ці бы не мав тяг Путіна, кебы Мадярьско не было в Унії і в НАТО. Але то суть моментално шпекулації. Будьме рады як є і вернийме ся ку фактам.

Мадярьско вже не раз крітіковало Україну за порушованя народностных прав. Самособов, же в першім шорі думали на права Мадярів, але все спомянули, же не іде лем о них, але і іншы меншыны. По приятю контроверзных законів, проти котрых ся озвала наприклад і Румунія, Будапешт схосновала своє право і як член Аліанції заблоковала раду НАТО-Україна. Тот тыждень, не першый раз, озвав ся мадярьскый міністер загранічных діл Петер Сіярто, котрый знова припомянув, же блокада буде продовжовати, покля ся права меншынам не вернуть.

Но тот тыждень то было дакус інше і остріше. Сіярто повів, же при погляді здалека може быти мадярьска меншына неосновна, кедь іде о ґеополітічны вопросы, но про Мадярьско є тота меншына основніша як будькотрый ґеополітічный вопрос. То значіть, же нихто з Орбановов владов нерушыть в справі зрушіня блокады, покля наперед Київ не рушыть сам зо собов у справі прав меншын.

Вопрос стоїть так, же як ся буде справовати Мадярьско, кебы дішло до того, же мож одкрыти приступовы їднаня Україны з Европсков унійов. Тот, хто собі одповів, же так само, є абсолутно правилный. Кедь собі хтось думать, же то не є основне, што бісідує Мадярьско, най собі спомяне, як не так давно Франція заблоковала Албанію і Северну Македонію, котра навеце мусила змінити назву, і – досвіданя!

Прінціп НАТО і Европской унії є єднакый. Старчіть мати проблему з єднов державов, і інтеґрачны намагы скінчать заморожены, покля собі тоту проблему не вырішыте і односна держава вас не одблокує.

Україна барз довгый час роздумовала о евроатлантічній інтеґрації, і цілый час робила крок на Запад, жебы пак такой зробила два крокы близше ку Москві. Вшытко змінив аж Майдан. І то досправды вшытко. Україна одвтогды декларує, же хоче на Запад, хоче НАТО, хоче Европску унію. Про тоты цілі повмерали люди, Київ стратив контролю над частьов теріторії, люди мають глубше до піняженок.

Кедь Україна хоче досправды быти Западом, пак єй не може нихто блоковати. Іншак ся їй тот сон не сповнить. Мадярьско робить блокаду і є то правилне, бо меншыновы права суть важнов вартостьов западной цівілізації, котрой Україна хоче быти членом. Скоріше є чудне, же то робить лем Будапешт. Покля Україна не змінить свою народностну політіку, і мала бы то зробити en bloc, пак є правилне єй блоковати.

Лем вопросом зіставать, ці никому не буде жаль про свої націоналістічны смакы одшмарити шансу, котра ся вже не мусить повторити. Македонія ся не підволила майже три десяткы років, наконець то і так мусила зробити. І про Україну суть лем дві пути. Быти або не быти Западом. А тото є днесь шанса і про права Русинів, вдяка Мадярьску.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА