Присутный в лемківскым світі. Ювілей Івана Дзядика

22. жолтня/октобра 1939 р. во Фльоринці вродил ся Іван Дзядик, пізнійшый плідный діяч Стоваришыня Лемків, писменник, участник культурного жытя Лемків в Польщы.

Як раз днес выполнило ся рівно 85 років од народжыня Ювілята, якій в лемківскым руху присутный был уж під конец 50. років ХХ ст., маючы неполных двадцет років.

Рідне гніздо

Іван Дзядик пришол на світ в славным селі Фльоринка в достатній хыжы фльориньского ґазды Михала і Параскы Дзядиків. Та недолго было му тішыти ся рідном страном, кєд же уж як осмолітній хлопец был зо своіма найблизшыма выгнаный в рамках акциі «Вісла». В рідным селі доля ізволила му такой лем зачати його початкову едукацию, завершаючы першу клясу.

Дзядиків, як і дальшы 32 фльориньскы родины, были оселены на понімецкых пісках – в селі Михалів, днешнього любіньского повіту. Тоты образы жытя малого Ваня міцно вписали ся в його свідоміст, де уж як дозрілый зачал іх переносити на папір.

Іван Дядик належыт до того поколіня, якє перешло нелегкій пут выселіня як дітина і «нового» жытя в місци, де жыти долгій час было барз тяжко, майже неможливым. Та ішло не лем о фізичне «жытя», але і о тото духове. Як бачный обсерватор і участник – днес речы – культурного жытя Фльоринчан в Михалові, был тым, якій в своій памяти тоты моменты носит дотепер.

Початок здібного чловека

Тужыл як і інчы, але до того, што Лемковину запамятал лем за своіх дітячых років, проєктувал єй елеґійні, мальовничо:

Спів летит понад потокы,
Разом зо шумом ліса
І гыне серед хатинок,
Як тихій шелест вівса.

Як публициста Іван Дзядик задебютувал дост завчасу – як девятнадцетлітній молодый кавалір. Товды тіж тілько што завершыл Екеномічный Технікум в Ліґници. На його внутрішню проєкцию і почутя приналежности певністю влияло выхованя в свідомій лемківскій хыжы. Няньо, Михал Дзядик, уж в 1950 р. спровадили з Америкы славну «Нашу Книжку» од Лемко-Союза, яка в тых тяжкых роках жытя на выселіню была лемківском «Біблійом», а при тых спроваджали дальшы выданя – альманахы од еміґрацийных американькых кругів.

Своі першы тексты вказал в 1958 р. в украіньскій ґазеті «Наше слово», де дозволено было публикувати лемківскым творцям. Молодого, здібного інтеліґента скоро достерегли нашы передовы діячы і закликали до спілдіяня. З біоґрафійом Івана Дзядика вяжут ся першы пробы народной «револьты». Як споминал – тота перша проба закінчыла ся дакус траґікомічні, хоц могла доцяп інакше – знаючы політичны реалиі тамтых часів. При єдній з проб стрічы лемківскых вільнодумців, розогнаны были они (в тым Іван Дзядик) на стациі в Ґлоґові через функцийонерів Уряду Безпекы.

Неодолга по тым поклкали го до Людового Войска (1959 – 1961). По службі Іван Дзядик зачал свою професийну роботу в банковости, з котром был звязаный аж до пенсиі. В меджечасі, в 1969 р. закінчыл Економічну Академію во Вроцлаві. В своій роботі банкєра перешол вшыткы ступені – од референта, аж до становиска директора Західнього Банку в Злоторыі, котру то функцию полнил од 1981 р. через дальшых двадцет років. В обршыри професийной роботы Іван Дзядик мал значучы успіхы, што обявляо ся поголосом в массмедиях.

В маю 1987 р. оженил ся з Яніном Святківском – по роді Ізбянком.

«Наш час»

Іван Дзядик міцного звязку з лемківскыма справами не стратил николи. Коли пришло помягчыня, як по 1989 р. Лемкы могли вкінци леґально ся стоваришыти, Іван Дзядик долучыл одраз до тых діянь. Іщы скорше – початком 80. років ХХ ст., активно спілдіял при орґанізуваню найперше Огниск, а пак Лемківской Ватры в Михалові.

На зламі 80. і 90. років видіти мож го было на дощках Театру Стоваришыня Лемків, на сцені і попри сцені вчас Лемківскых Ватр на Чужыні (орґанізуваных од 1990 р. завязаным в 1989 р. Стоваришыньом Лемків), першых Медженародных Бієнале Лемківской/Русиньской Культуры в Креници, зындранівского Од Русаль до Яна. На вшыткых тых подіях Іван Дзядик радо выступувал в роли конферансиєра, гумористы.

Был участником парох Світовых Конґресів Русинів як член делеґациі Стоваришыня Лемків. Выступил в роли «Убека» в двох частях фабулярного фільму Андрия Копчы – «Акция Вісла – Выгнаня» і «Акция Вісла – На чужыні».

Через рокы публикувал на «Лемківскій Сторінці» ґазеты «Наше Слово», в союзівскых выданях: «Карпатской Руси», Календарях – альманах, часописмі Стоваришыня Лемків «Бесіда», «Загороді» Музею Лемківской Культуры в Зындрановій. Писал о ріжных справах – здавал реляциі, описувал культурне жытя Лемків ци іх історию. Тексты вказували ся тіж в «Православным Перегляді» і украіньскоязычных ґазетах «Нове жытя» на Словациі і «Ватра».

Являт ся спілавтором двох збірок «Жартів і оповідань» (1991, 1995). В 2006 р. опубликувал книжку під наголовком «Свята Земля», яка є особистым репортажом автора з поломництва проведеного в 2005 р.

За одданіст і вірніст православній Церкви был нагородженый церковныма нагородами. З його ініциятивы в 2009 р. на двох флориньскых цмонтерях были одкрыты Промапятны Кресты припоминаючы о бытности Русинів в рідным селі.

В 2019 р. Капітула Стоваришыня Лемків нагородила Івана Дзядика Нагородом ім. Никыфора – Епіфана Дровняка за труд жытя одданый для лемківской культуры.

В 2024 р. як староста мал чест класти оген під розпаліня Лемківской Ватры на Чужыні в Михалові.

На многы і благы літа!

Статю оброблено на основі:

• «Слово о авторі і його слові», П. Трохановскій, в: «Свята Земля», І. Дзядик, 2006 р.
• «70 років Івана Дзядика» – текст Стоваришыня Лемків і Редакциі «Бесіды», в: «Бесіда», ч. 6(111), 2009 р.