Розколысана шыфа

Было то колись початком 2000-іх років, кедь єм зачав евідовати, же існує Словацьке общество про загранічну політіку, котре в тім часі мало докінця свою канцеларію і в Пряшові. Робило в моїм роднім місті реґуларны діскусії на загрнічно-політічны темы. На дакілько такых діскусіях єм быв.

В памяти мі найвеце із вшыткых зістала тота, в рамках котрой ся бісідовало, ці про країны V4 – значіть про Словакію, Чеську републіку, Польщу, і Мадярьско, має быти пріорітов будовати тісны осносины з Европсков унійов, і концентровати ся на тот напрям, або собі зохабляти якыйсь „діштанц“, і в інтересі просаджованя своїх позіцій тісніше співпрацовати якраз в рамках Вышеґрадьской ґрупы, і так творити якыйсь блок, котрый быв міг мати важнішый голос при такых державах як Німецько ці Франція в Унії.

Тота думка, ідея творіня якогось протиблоку, котрый собі знать здобыти свої права і наповнити свої інтересы в рамках евроклубу, ся вертала нелем в академічных діскусіях, но з часу на час была і темов політічного діскурзу в країнах V4.

Споминана ґрупа має за собов ліпшы і гіршы періоды. Періоды тіснішой співпраці і сполочного просаджованя інтересів країн середньой Европы, котры все были частками той самой цівілізації, мали властно єднакы културны цінности ці реліґійны традіції, ся черяли з періодами мож бы было повісти аж клінічной смерти, коли была ґрупа веце папірьовым документом як реалностьов.

Самособов, якбач найважніша проблема ґрупы V4 пришла із початком російской войны на Україні у 2022-ім році.

Ніт, не є то так, жебы уж передтым ся в дакотрых вопросах не розышли пути тых штирьох країн. Но втогды, із войнов на граніці, мадярьска влада з премєром Віктором Орбаном як в дзеркалі зачала робити точный опак того, што робили влады в Польщі, на Словакії і в Чеській републіці. А не была то лем проблема Вышеґрадьской ґрупы, але і Европской унії як цілку, кедьже Мадярьско хотіло выбрати іншы позіції в цілій сітуації.

Про наше існованя, про нашу слободну співпрацу в окремых країнах, про наше діяня, ліпше стояти на певній землі, котру днесь не представлює нихто іншый як Европска унія.

Бісідує ся, же проблемы суть на то, жебы ся рішыли. Но в припаді V4 то скоріше вызерать так, же проблема ся буде і далше проглубльовати.

Віктор Орбан далше певно тримать власти у своїх руках, а днесь уж не має проблему ани з тым, жебы ся стрітив із Владиміром Путіном. Не інтересує го уж якбач ани тото, ці стратить Мадярів на Підкарпатю, котры днесь мусять вдяка тому самому Путінови боронити свою державу на фронті.

В Чеській републіці має владу проевропска коаліція, котра так само стоїть певно за підпоров Україны, і воєньскы. Выборы в Польщі бы в тім напрямі, што до підпоры Україны, не змінили нич, бо там в тім, хто є аґресор, має ясно як конзерватівне, так і лібералне спектрум, аж на даякы екстремістічны выняткы. Но покля поскладать владу дотеперішня опозіція, Польща так само веце приклонить ся назад на бік Брусела.

А пак ту маєме Словакію, котра моментално вызерать так, же під владов новой коаліції, яку веде Роберт Фіцо, на сто процент змінить свою політіку односно Україны, близше ку реторіці Орбана, а на доста велике проценто посуне ся і в політіці односно Европской унії, так само подля взору Мадярів, або дослугуючой польской влады.

V4 ся так розділить як ябко ножыком, і є вопросом, як хворе ся вкаже внутро того ябка по його перерізаню. Істота є лем в тім, же здорове не буде.

Мушу признати, же были моменты, коли єм сам быв пересвідченый, же тісна співпраца V4, но підкреслюю, же лем в рамках Европской унії, бы може мала быти векшов пріорітов як окремы голосы тых штирьох країн в Бруселі.

Днесь знам, же і кебы завтра мала змінити ся сітуація в цілій ґрупі, а вшыткы державы V4 бы унісоно мали єднаку політіку – ці уж таку або іншаку, Вышеґрадьска ґрупа є розколысанов шыфов, в котрій не знаш, коли набєш чоло о скалу.

З погляду такых народів як Русины, котры не мають властной державы, є про наше існованя, про нашу слободну співпрацу в окремых країнах, про наше діяня, ліпше стояти на певній землі, котру днесь не представлює нихто іншый як Европска унія. Із вшыткыма хыбами.

Нажаль, ани Русины собі то часто не усвідомлюють, што пак видіти наприклад при резултатах выборів із нашых „верьхів, долин і полонин“.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Wikipedia.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА