Русиньска Карпатія Тібора Борского

„Карпатія – теріторія, де по сталітя жыли і іщі все жыють, вымерали і іщі все вымерають, асіміловали ся і іщі все ся асімілують Русины. Карпатія є теріторія на кінцю світа, де ся час справує іншак як інде. Раз іде, раз біжыть, раз ся заставить, раз ся верать назад… Карпатія є край, де Русины одпрадавна творили свою неповторятельну културу і давали тій теріторії характерістічный колоріт. Час на їх стромі пооламльовав майже вшыткы конарі і они теперь чекають, коли прйде весна і ці дораняный і высохаючій стром пустить новы обногы…“

Тыма словами в спередслові од русиньского поета, высокошкольского педаґоґа і тлумача Валерія Купкы зачінать книжка котра ся лем недавно діслатала на словацькый книжный торг. Фотоґрафічна публікація під назвов Карпатія (орґ. Karpatia) є твором словацкого фотоґрафа Тібора Борского.

Навернутя до минулости

Публікація обсягує фотоґрафії із 37-ох деревяных церьквей выходной Словакії. Автор ся тов книжков вертать до своїх штудентьскых часів. Борскый ся в роках 1965 – 1967 на северовыходну Словакію – краю Русинів, вертав много раз, очареный красов і унікатностьов церьковцей і намагав ся на свій фотоапарат захопити їх колоріт і неповторятельность. Борского очарили нелем храмы, але і люди а оточіня, в котрім ся якбы заставив час. Фотоґрафії собі одкладав до „шуфлаткы“ і аж недавно, по роках, вырішыв вернути ся ку ним і з вынятковостьов Карпатії ся поділити із людми, пише ся в анотації книжкы.

В книжці Карпатія, котра захоплює 60-ты рокы минулого столітя, домінує архітектура деревяных церьквей – інтерьєры і екстерьєры, аретефакты з них, но мож в ній найти і шыршый контекст: природу выходных Карпат, портреты людей, фотоґрафії із реліґійных обрядів, ці звычайного сільского жывота Русинів в карпатьскых горах. Навеце суть в книжці приданы і фотоґрафії з того реґіону, котры были зроблены недавно, но в автором нешпеціфікованім періоді, неуточненых роках.

Книжку супроводить текст Валерія Купкы і попискы ку окремым фотоґрафіям суть двоязычно – по словацькы і анґліцькы.

Тібор Борскый

Тібор Борскый (Tibor Borský) народив ся в Братіславі в році 1939. Штудовав на Середній школі умелецького промыслу в Братіславі, пак на празьскій Філмовій і телевізній факулті Академії музичных умень, на Катедрі філмового і телевізного образу у фаху умелецькой фотоґрафії. По закінчіню штудій фотоґрафовав „чехословацьку нову волну“. Співпрацовав на філмах вызначных режісерів, як Юрай Якубіско, Мілош Форман і далшых. Од року 1972 фотоґрафовав про нововыникнуте музичне выдавництво Opus. Присвячав ся многым жанрам фотоґрафії, но головно документарній і рекламній. Вытворитв много обкладок про платні вызначных чехословацькых музичных ґруп. Так само фотив про різны найвызначнішы чехословацькы образковы часописы. О року 1972 є членом Союзу словацькых вытнарных умелців, днесь Здружіня словацькых професіоналных фотоґрафів при Словацькій вытнарній унії. Выставльовав на многых колектівных і авторьскых выставках на Словакії і за граніцями.

Жрідло фотоґрафій: Tibor Borský: Karpatia, Petrus, Bratislava 2016.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА