Руськы слова

Україна є Русинам матірь, Русины у Войводині суть найстарша западна україньска діаспора і світовый русиньскый рух розбивать ураїньскый народ і державу. Слова, котры бы чоловік очековав на будькотрім україньскім порталі. Проблем є лем в тім, же тоты слова мож прочітати в періодіку „Руске слово“.

На каждім світовім конґресі є інформація о жывоті Русинів у Войводині прочітана з єднакым сценарьом. „Руска матка“, котра є членом Світового конґресу Русинів, не видить жаден проблем у себе дома. Або го видіти не хоче. Інформує о тім, якы ся зробили фестівалы, же ся выдавать часопис і так далше, і так далше. Вшытко є в порядку. Лемже оно то вже довшый час не є в порядку і вопросом є, чом о тім „Руска матка“ мовчіть, намісто того, жебы дашто робила.

Не жебы в русиньскій діаспорі у Войводині історічно не были, так як всядыль, і проукраїньскы напрямы. Но як раз втогды, кідь Русины у вшыткых іншых державах Европы, де жыли, были зо дня на день Українцями і хосновати мали лем україньскый язык, войводиньскы Русины далше собі продовжовали у своїй екзістенції включно того, же мали свої орґанізації, пресу, школы і што є найважніше – кодіфікованый язык. О то веце бы про нас мало быти остеріганьом, што ся властно в остатніх роках, попри тім, же є „Руска матка“ спокійна зо свойов діялностьов, діє на тій теріторії.

Першый основный проблем, о котрім ся нихто не дізнать на конґресі в рамках інформацій о жывоті Русинів у Войводині, є то, же наперек тому, же там мають довгу традіцію властного школства, чісла школярів, котры наступають на навчаня в русиньскім языку, суть з рока на рік штораз веце алармуючі. В порядку, ту бы мож было выгваряти ся на демоґрафію, выселенецьтво і природну асімілацію, но суть то слабы арґументы і нерішіня той справы, запераня собі оч перед тым, проблем не вырішыть, лем проглубить.

Коло далшых проблемів уж арґументы не суть жадны, і вказують на то, же якбач „найрепрезентатівніша“ орґанізація войводиньскых Русинів не є днесь аж таков репрезентатівнов покля іде о прямованя той діаспоры, і же штось у своїй діялности зробила не так.

Є публічннов таємніцьов, же самосправныма орґанами уж даякый тот час рядять Українці. Значіть, жебы было ясно, і жебы то было точно, проукраїньскы орьєнтованы люди. Тоты пак мають прямый вплив і на різны народностны інштітуції, орґанізації, котры суть гейбы русинськы, но і самособов, же то зо собов приносить ефект. Зачінать то різныма „невинныма“ проукраїньскыма културныма подіями, кінчіть то статями в днесь уж якбач лібералных новинках „Руске слово“ ці аґентурі Рутенпрес, де ся давать слово обидвом „поглядовым ґрупам“. Не чудо, же в остатніх роках на тій теріторії обявили діаспорланый рай такы люди як Олександр Гаврош, котрый ся там стримав дакус довше і двері му были одкрыты.

Майстровскым выконом є про мене розговор редактора Бориса Варґы із Юліяном Тамашом, котрый быв під назвов „Берлински мур, Руснаци и Українци“ публікованый на сайті „Руского слова“ 7-го септембра 2017-го року. Розговор вже ани не є лібералным приступом ку справам народного прямованя, а чіста атака на русинство у своїй основі. Редактор ани не полемізує із одповідями респондента, він лем кладе вопросы, котры про Тамаша суть все поодкрытыма дверями, через котры може зачати про українізаторів тіпічне бреханя на русиньскый рух. Так ся дізнаме, же „політічне русинство“ служыть на діскредітацію, руйнованя, розбиваня Україны і Українців, і же Русинів підтримують тоты державы, котры „ґравітують“ з Російов. Ту не забуде редакція „Руского слова“ дати позначку, же мы з тым (розумій з тым, што як раз было повіджено) нич, мы лем музиканты. Но подобных высловів, котры мають Русинам пояснити, хто суть, хто є добрый і хто планый, і хто нам матірь, є в розговорі веце. Тото вшытко в медію, котре має служыти Русинам у Войводині.

За тото вшытко несе свій фалат одповідности і „Руска матка“. Яка была досправдова діялность і ефект діялности той „лідерьской орґанізації“, котра сідить у світовім конґресі, же ся сітуація за остатні рокы обернула так, же люди собі выберають до свойой самосправы порукраїньскы орьєнтованых людей? Як є можливе, же іщі і люди, котры были коло „Руской маткы“, переходять на другый бік барікад і в пресі ся днесь вже одкрыто українізує і пише о русиньскім русі, котрого є частьов і „Руска матка“, як о „політічнім русинстві“, як о дачім планім і никого то ани не піднимать зо стілців? І чого „Руска матка“ мовчіть і грає на конґресах театер, же вшытко є в абсолутнім порядку?

„Руске слово“ має свою історічну назву, але руськы слова зачінають в тых новинках важно огрожовати слова з Києва. Русины бы мали протестовати проти того, жебы такым способом бісідовало ся о їх міджінароднім русі, жебы ся такым способом українізовало на сторінках новинок, котры суть про Русинів. Покля собі будуть Русины у Войводині перед тым заперати очі, намісто того, жебы з тым дашто зачали робити, може то мати два ефекты: ефектівну українізацію народа, што ся там долов не подарило ани за комуністів, і з тым повязане ускоріня асімілації людей, котры ся Українцями чути не будуть, як то знаме із держав, де то маєме „успішно“ за собов. І то єм пак барз зведавый з чім ся буде хвалити „Руска матка“ на конґресі. Може єдине што їм зістане, будуть смутны руськы слова.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm. Жрідло фотоґрафії: pixabay.com/pl/.

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА