Сумар дня на 29. січня/януара 2020 р.

Приносиме вам сумар медияльной ґрупы ЛЕМ.фм+ на ден 29. січня/януара
2020 р.

Упамятніня освободжыня Аушвіц

В понедільок в бывшым німецкым концентрацийным лаґрі Аушвіц проходили медженародны упамятніня освободжыня лаґру, котре одбыло ся 75 років тому, 27. січня/януара 1945 р. Товды Червена Армія высвободила вязненых. Нацисты мордували Жыдів, Ромів, Поляків, але і інчы народы. Серед них были і Русины/Лемкы. Упамятніня зачали ся од положыня вінців перед Стіном Смерти через Президента Польской Республикы Анджея Дуду і бывшых вязнів лаґру. Участ в подіі брал м.ін. президент Ізраіля – Реувен Рівлін. 75 років по освобожыню жыє лем жменька тых, котры пережыли німецкій лаґєр. Як бесідувал А. Дуда, чує він зворушыня, што так вельох з них пришло по роках до Ашувіц – до музею, котрый єст свідоцтвом смерти. В сумі в упамятнінях взяло участ 61 делеґаций з цілого світа. Промовляли тіж бывшы вязні лаґрів. Жертвами Голокаусту были сусіды Лемків – Жыды і Ромы, котры довєдна прожывали в русиньскых селах. В «Річнику Руской Бурсы» з 2010 р. доступный є список поневоленых в Аушвіц Лемків, якій зрыхтувал др Богдан Горбаль.

В Польщы атмосфера нетолеранциі, расизму і ксенофобіі

Перед тыжньом, 23. січня/януара 2020 рока, Рада Европы опубликувала рапорт о охороні нацийональных меншын в Польщы. Выказали в ним, што видно проґрес в квестиі зінтеґруваня меншын, головні Ромів, особливо в сфері едукациі. Видно, што власти підперают шор інституций і проєктів, особливо такы, котры підтримуют захованя жыдівской спадковины в Польщы. Вычыслено єднак вельо браків. В пресовым комунікаті о рапорті написано, што в Польщы фурт утримує ся атмосфера нетолеранциі, расизму і ксенофобіі, што брак є довіря до власти, што до ефективного досліджаня і доходжыня своіх прав на судовій дорозі, кєд доходит до злочынів на фоні ненависти. Порадный Комітет дс. Рамовой Конвенциі о Охороні Нацийональных Меншын выказал в рапорті, што видно тенденцию до насиляня ся примірів провокуваня до ненависти і інцидентів на фоні ненависти, особливо взглядом мусульманьской спільноты, а тіж жыдівской меншыны, Ромів, а і штораз частійше Украінців. В рапорті поміщено заувагы, же не опрацувано ниякых підручників для лемківской і украіньской меншын, хоц были такы рекомендациі скорше. Вымінят ся тіж, што дальше не повело ся ниякій з менше чысленных меншын (в тым лемківскій) забезпечыти постійного фінансуваня для основаня інституциі, котрой цілю буде підпераня захованя і розвиток культуры і языка.

Упамятнили вмерлых вчас ІІ світовой войны

В суботу, 25. січня/януара, прошла 27. едиция «Походу вдякы», значыт подіі, котрой цілю є упамятніня вмерлых вчас ІІ світовой войны. Присутных в селі Чертіжне на Пряшівскій Руси, де проходила акция, было приблизно 100 осіб в ріжным віку. За остатні рокы упамятніня стали ся на тілько знаны, што берут в них участ і туристы з дальшой околиці, того рока аж і з Чех. Траса походу вела од Памятника Чехословацкого Армадного Корпусу в Дуклі, дальше стежком по словаско-польскій граници. З чертіжняньского сідля до села продолжали участникы похід на лыжах. Ціла траса чыслила близко 15 км.

Музей Никыфора зас отворит своі порогы

В пятницю, 31. січня/януара, докладні в 25. річницю основаня Музею Никыфора в Креници, любителі його робіт зас будут мочы видіти талант артисты, одвиджаючы Романівку. По комплексовым ремонті, в будинку буде мож видіти не лем найкрасшы творы Никыфора, але тіж тоты, котры николи скорше не были выставлюваны. «Сут зміны, єст нова аранжация експозициі, Музей єст модерні урядженый» – бесідує Збіґнєв Волянін, кустош Музею Никыфора. Постійна выстава творчости Никыфора в цілым Музею є в новій аранжациі, як і часова, а од мая будеме орґанізувати ріжны інчы часовы выставы, тіж з участю лемківскых артистів» – продолжат. Через посліднє піл рока в будинку музею проведено цілый шор ремонтовых робіт звязаных з термомодернізацийом, але тіж ходило о легшый доступ для неполносправных осіб. Торжественне одкрытя музею пройде 21. лютого/фебруара тр.