lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні

Кошык єст порожній.

No Result
View All Result
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні

Кошык єст порожній.

No Result
View All Result
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
No Result
View All Result

Тридцять років прикапчаны

В конштітуції бы было што мінити, кебы была воля.

Петро Медвідь Петро Медвідь
1. 9. 2022
» Коментарі

Словацька републіка собі 1-го септембра припоминать державным святом День Конштітуції Словацькой републікы. Є то вже тридцять років, што в екстремно скорім часі списав ся основный закон, потрібный про фунґованя державы, яка мала выникнути 1-го януара 1993-го року.

Каждый рік при тій нагоді можеме чути і чітати, же словацька конштітуція є модерна, добра, европска, наперек тому, же выникла в екстремно короткім часі.

Як нефаховець на конштітучне право радо роздумы о тім, яка тота конштітуція є, зохаблю тым, што ся на тім знають. Но як член народностной меншыны мушу конштатовати, же конштітуція была прията в дусі словацького націоналізму, і тот стан тырвать доднесь.

Преамбула Конштітуції Словацькой републікы ясно декларує, хто „ту є дома“ і „чія держава“. Конштітуцію подля преамбулы приїмать словацькый народ, а аж о пару рядків далше ся споминать, же вєдно із народностныма меншынами і етнічныма ґрупами, котры жыють на теріторії Словацькой републікы.

Націоналный прінціп і перше місце про словацькый народ є ясно дефінованый, а прінціп гражданьскый, што є веце модерніше розуміня державности, в преамбулі бракує. Ясно то свідчіть о атмосфері выникнутя Словацькой републікы, як і о тім, якого прямованя были політіци, котры хотіли незалежну републіку і розділіня Чехословакії.

В тій самій добі, лем собі на то зохабили веце часу, выникала і конштітуція, котра мала быти основным законом новой Чеськой републікы.

Не знам, ці то было о тім, же собі на ню зохабили веце часу, но скоріше то подля мене было о тім, же Чехы собі не мусили „історічно выдобывати“ свою державность, як то розуміли подакотры їх словацькы політічны колеґове. Але правдов є, же в сусідній Празі, котра в тім часі іщі все была столицьов Чехословакії, выникла конштітуція, котрой преамбула дає цалком іншого духа цілому закону.

Преамбула чеськой конштітуції говорить о гражданах Чеськой републікы, докінця рахує історічны корунны землі, котры жыють в Чехії, на Мораві і в Слезії. Не є першорядый чеськый народ, а пак прикапчаны народностны меншыны, лем є ту прінціп гражданьскый, бісідує ся о гражданах Чеськой републікы, без розділу їх народности.

В сусідній Празі, котра в тім часі іщі все была столицьов Чехословакії, выникла конштітуція, котрой преамбула дає цалком іншого духа цілому закону.

Тот детайл може ся видіти як малый, лемже він робить великый розділ в тім, як ся розуміє то, хто творить державу. Ці ідеме людей ділити на тых головных, а пак на тых менше головных, або ці сьме собі вышткы рівны на єдній позіції в рамках нашого гражданства.

Кедь ся у 1992-ім році рішыв текст конштітуції, мадярьскы політіци на Словакії не были спокійны наприклад і з тов преамбулов. На другім боці ся озывали націоналісты, котры бісідовали о тім, же то є в порядку, а меншыны мають таку позіцію, же бы мали быти спокійны.

Знаме, же таку позіцію не мали. Знаме і то, же народностна політіка Словацькой републікы одвтогды зробила великы крокы допереду. Много ся подарило, поставліня мешнын днесь і втогды не дає ся порівняти. Властно бы сьме могли „быти спокійны“. Но платить, же все є што зліпшовати.

За помалы тридцять років аж дотеперь не подарило ся Словакії прияти закон о народностных меншынах, і при днешнім владнім хаосі уж зачінам быти скептічный, же ся то в тім владнім періоді і подарить, хоць амбіція была.

Но а за тридцять років не подарило ся ани зробити доста важну про меншыны зміну в преамбулі, а ани на то не є дяка, і то думам, же через ціле політічне спектрум.

І так сьме тридцять років прикапчаны. Кедь слухам тых, котры бісідують, як є словацька конштітуція модерна, добра, европска, все мі прийде на розум, же ку тій досконалости, модерности, добру і европскости бы было добрі оправити єдну хыбу в преамбулі. Але то бы єм хотів якбач барз вельо.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА

ShareTweet

Повязаны дописы

Ідеалный клімат

2. 2. 2023

Навернутя під єдну стріху

26. 1. 2023

Коментарі

Польковиці 103,8 МHz
Ґорлиці 106,6 MHz

Łemkowie są…

Найбарже популярне

Нештоденны істориі – Лемковина

Григорий Пецух (1923-2008) – різбяр і автор славного лемківского памятника

В Пряшові одсвятковали 15 років метрополії

СКР жадать безодкладне заставліня перзекуцій Русинів на Україні. Звертать ся до словацького премєра

«Questing. Лемківскє гляданя». Нова форма туристикы по Лемковині

Проґрам Театру Александра Духновіча в Пряшові на місяць фебруар 2023

  • Ruska Bursa / Руска Бурса
  • Про наше радийо
  • Діґітальна біблiотека РБ
  • Знимкы
  • Контакт
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
Радийо Руской Бурсы
Руска Бурса

Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Публикация выражат лем погляды автора/авторів і не може быти принимана як офіцияльне становиско Міністра Внутрішніх Справ і Адміністрациі.
Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
© Copyright lem.fm, 2023. Вшыткы права застережены.

No Result
View All Result
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні