Вмер Нік Голоняк, сын русиньскых еміґрантів. Вдячіме му за LED

Як інформовав портал Illinois News Bureau, 18-го септембра 2022-го року вмер в місті Урбана, в штаті Ілліноіс (США) Нік Голоняк. Професор Універзіты в Ілліноіс в Урбана-Шампань вмер у віці 93 років.

Вызначный ученый, котрому вдячіме за технолоґію LED, быв сыном русиньскых еміґрантів із Підкарпатя. Сам ку тому приголосив ся наприклад і при інтервю, котре дав про портал Engineering and Technology History Wiki.

Ученый світового формату

Нік Голоняк (мено Нік є скорочіньом од Ніколас, америцькой верзії мена Николай) народив ся 3-го новембра 1928-го року в Зеіґлері, Ілліноіс. Як сам повів у споминанім інтервю, його няньо з Підкарпатя, втогды іщі в Угорьску, до Споєных штатів Америкы, пришов в році 1909, мама в році 1921, значіть в часі, коли уж была Підкарпатьска Русь в складі Чехословакії.

Отець, котрый так само звав ся Николай, робив у бані, а молодый Нік так само мусив од молодых літ працовати. Раз, по майже 30-годиновій зміні в роботі вырішыв, же радше буде зарабляти головов як руками.

Зачав занимати ся фізіков, закончів універзіту, і втогды молодого інжініра з перспектівов взяв ку собі на ашпірантуру лавреат Нобеловой премії Джон Бардін, котрый першый вынашов транзісторы.

По одході Бардена працовав Голоняк в Лабораторіюх Белла, де далше здобывав сцої скушености з транзісторами.

По закончіню штудій быв пожаданый Беллом, жебы робив на креміковых заряджінях, включно транзісторів. Породовжовав на розшырьованю своїх науковых знань, робив про америцьку армію на сіґналізачнім одділіню, і про General Electric.

У 1960-ім році створів першый половодічовый ласер, о два рокы пізніше першу LED – світло емітуючу діоду, уж як конзултант General Electric. У 1963-ім році вернув на Універзіту в Ілліноіс, де передтым штудовав, але уж як професор, ку Джонови Бардінови, і робив на квантовій теорії волн і на ласері.

У 1989-ім році здобыв Едісонову медайлу „За міморядну карьєру в области електротехнікы і вклад до вызначного зліпшіня в области половодічів і пристроїв“. У 1995-ім році быв оціненый Японьсков премійов „За вызнанчый вклад до баданя практічной аплікації LED і ласерів“. У 2003-ім році быв нагородженый Інштітутом електричных і електронічных інжінірів, котрый му уділив Медайлу чести.

Ты знаєш наш язык?

Так як при многых нашых особностях, і при Нікови Голонякови вельо раз писали україньскы медії як о науковцьови „україньского“ походжіня.

Нік Голоняк бісідовав о своїх родічах, же суть з Карпатьскых гір, же суть з Карпат. Так само в споминанім інтервю бісідовав, же родічі меджі собов бісідовали по свому. Конкретно споминав, же і до дітей бісідовали по „карпаторуськы“, головні мама, кедь хотіла, жебы іншы люди не розуміли, о чім бісідують. Ниґде не споминать україньскый язык.

Говорить о своїх родічах як о карпаторуськых еміґрантах, што в часі, коли його родічі пришли до Америкы, і коли він народив ся, быв еквівалент Карпаторусинів.

Інтересным є іщі єден факт. Голоняк бісідує о тім, як на Академії наук стрітив ся першый раз з професором Джоелом Лебовіцом. Тот походив з Тячова, народив ся там в році 1930, уж за часів Чехословакії, і быв жыдівского походжіня. Лебовіц такой по призвіску спознав, же Голоняк буде з єднакой части світа як він. Повів Голонякови – Европа. На то му Голоняк повів, я знам, же єм з Европы, і засміяв ся.

І так Голоняк просив ся Лебовіца, одкыль конкретно є він, на што Лебовіц повів, з Карпат. В інтервю далше пише ся, же Голоняк повів Лебовіцови, цітую з інтервю: Oh, Te znai-esh nash yazik! (Ой, ты знаєш наш язык!) Лебовіц одповів, же знать.

Голоняк не бісідовав о „мові“, лем о языку, о карпаторуськім языку, і о своїх родічах як еміґрантах карпаторуськых, значіть русиньскых.

Жрідло фотоґрафії: Wikipedia.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА