Свободу Свободі

Радіо Свободна Европа є про мене сімбол. Нелем зато, же зачало высылати в 1951 році по чеськы о оголосило ся як „голос свободной Чехословакії…“ Радіо было єдным із важных елементів, котрый допоміг ку тому, же ся комуністічный режім в Европі поступно розвалив. Тым, же пошырьовало обєктівны іінформації в часах, коли в нашых державах была во вшыткых медіях (кідь не рахую даякы дісідентьскы саміздаты, ку котрым ся але не дістав каждый) лем пропаґанда. Радіо вєдно з тым, як ся слухало за запертыма дверями, так, жебы нихто не знав, было просто сімболом. Радіо выникло як орґанізація заснована Конґресом Споєных штатів Америкы, котрый цілый ход радіа платить. Ціль радіа быв втогды ясный: пошырьованя обєктівных інформацій в діктаторьскых режімах. Кідь в році 2002 Конґрес вырішав, же кінчіть з фінанцованьом чеськой редакції, котра властно все зістала чеськословеньска, повів єм собі, же жаль того. Но на другім боці єм собі усвідомив, же є то властно позітівна вість про нас – „Чехословаків“. Політічны сітуації во втогды вже окремых державах, в Чехії і Словакії, сповньовали штандарды демократічного світа і так нам тото радіо веце не є потрібне.

По тім, што минулого тыждня розбігла ся петіція за вызнаня Русинів як окремой народностной меншыны на Україні зо вшыткыма правами, якы до того належать, веце україньскых порталів публіковало статі, де ся, так як все, писали неправды, лжы, фалсіфікації і, самособов, не забыло ся знова повторяти, же сьме „рука Москвы“, же хочеме розбити Україну ітд. На місці є вопрос, ці хтось з україньскых „обєктівных“ журналістів чітав текст петіції, котрый обсягує точный антонім того, з чого сьме обвиньованы. Україна має але далеко од штандарів Европы, в тім чіслі і україньска журналістіка, котра є много раз скоріше пропаґандов, як журналістіков, зато мі статі на різных порталах не дерли жылы. Смутніше але было, кідь ся україньскій журналістці майже подарило свойов статьов зничіти мі єден із сімболів.

Од 1953 року окрім Радіа Свободна Европа зачало высылати і Радіо Свобода, котре было заміряне на народы Совєтьского союзу. Радіо Свобода має доднесь своє высыланя і про Україну. Ту бы было пристойне задумати ся україньскому народу, в якім режімі доднесь жыє, кідь америцькый Конґрес дотеперь фінанцує тото высыланя… Але то є теперь неосновне. Якраз на порталі Радіа Свобода, в україньскій секції, два дні по зачатку петіції вышла статя авторкы Оксаны Пеленськой під назвов „Кому потрібне визнання Україною карпато-русинської національної меншини“. Ани во сні бы єм собі не подумав, же на порталі радіа, котре мало все ясну задачу – обєктівно інформовати і напомагати будованю свободы в несвободных режімах, бы вышла статя, котра бы як оксіморон назвы свого радіа была точно за несвободу. І з тым єм тоту статю одкрывав і зачав чітати. Нажаль, то, што бы мі на розум не пришло, вказало ся як тверда реаліта.

Не буду цітовати вшыткы лжы, фалсіфікації і обвиніня, котры были на нашы, русиньскы, головы взнесены. Тадь є то і так все єдна і тота сама співанка, заснована якбач на даякім україньскім комплексі, вытвореным може з того, як ку Українцям справують, і в історії справовали ся, Росіяны, котрый Українців во властній фрустрації тискать до того, жебы ся так само справовали і они ку „меншому народу“. І не буду ани повторяти то, што вже написав наш шефредактор Даміян Трохановскый у своїй статі на порталі lem.fm в неділю. Скоріше ня інтересує свобода і Свобода.

Петіція має уж днесь своє значіня. I кібы вже не прибыв ани єден підпис. Українцям запричінила шок. Шок з дачого, што не чекали єднако, як я не чекав, што буде публіковати Радіо Свобода. Русины ся вказали як єднотный народ, хоць розoсiяный по цілім світі і вказали, же то зо собов думають серійозно і не будуть донеконечна лем танцьовати і співати, што їм іщі Україна є способна толеровати, і кідь бы требало співати і танцьовати так, як Київ грає. І петіція вказала, як є на тім досправды свобода і Свобода на Україні.

Статями ся вказало, же Українці мають барз чудну і „свою“ дефініцю свободы, котра має быти лем свободов про них, котра має в їх очах лем значіня бою проти Москвы, проти вшыткого російского і з тов представов собі думають, же выкрочіли до світа западной демокрації. Векшых суреалістів, як суть Українці, якбач не знам. Нажаль, же то не є в уменю, але в політіці і в сполоченьскім жывоті. Буде то грозне пробуджіня зо сна, кідь зрозуміють, же свобода будь є, і то про вшыткых, або не є, і пак свій режім не можуть брати за свободный. Навеце, з несвободным режімом можуть іти так то Пхйонъянґу, а не до Брусела.

Статьов на порталі Радіа Свобода ся зясь вказало то, же україньска „журналістіка“ здобыла вже і „Святый ґрал“ свободных інформацій в посткомуністічных державах і доказала го поталабати і посквернити. Радіо, котре має спомагати свободнішому світу, в україньскій редакції спомагать небеспечному націоналізму, лжі і фалсіфікації. Спомагать леґалізації одобераня основных людьскых прав цілому єдному народу. І над тым бы ся панове конґресмены мали во Вашінґтоні якбач задумати. Не думам, же хотять досправды фінанцовати якраз тото.

Свобода не є нич, што прийде вєдно з даякым підписом в Бруселі. З підписом ся Україна ани ниґде не рушать, покля ся хоче рушати на Запад. Свобода і рушаня ся на Запад прийде втогды, кідь буде Україна способна тоту свободу наперед дати сама собі, своїм жытелям і то вшыткым своїм жытелям. Іншак то буде мати ближе на Сібір, як до Брусела. Но і тоту саму свободу днесь якбач потребує і україньска редакція Радіа Свобода. Іншак зістане лем карікатуров того, чім тото радіо досправды было.

Петро Медвідь

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА