Свобода, а Русины

“Кілько свободы – тілько мудрости. І наоборот”. Войцєх Адамєцкій (1934-2008)

Недолго пришло нам ждати на відгук зо страны “застараных” о будуче демократизуючой ся Украіны, котрий єст і мериторычні слабым одречыньом, і нетрафленым коментарьом до всесвітовой одозвы Карпаторусиньского Консорциюм Пілнічной Америкы, якє в минулым тыжни вышло з петицийом до власти Украіны о вызнаня Русинів окремом народністю. Хоц приведіньом мотузка з сайту радия Свобода лем пошырю його чытальніст, та бодай най ся явит в іхніх статистыках, же хтоси го привюл, а може наступным разом схотят добрі прочытати текст, ґу котрому ся односят, без потребы вклияня рыхтуваных наперед шабльонів на тему русинська проблема.

Авторка, Оксана Пеленьска, уж наголовком статі – Кому потрібне визнання Україною карпато-русинської національної меншини – заявлят, о чым буде писала. Приводит знаны вшыткым факты, же Украінці колиси тіж звали ся Русинами, бо і великій Іван Франко так ся менувал. Приводит популярно-наукове выданя Євгена Наконечного (барже популярне – бо мало уж 5 выдань – як наукове), котрий ідеолоґічні выполненым змістом доводит, же Украінці стратили свій корінний етнонім Русин з причыны Москалів, котры вкрали го, называючы себе Росиянами.

Оксана Пеленьска не пояснят, же колиси Русинами звали (і звали ся) такой вшыткы східні Славяне, лем реґіональні были называны в ріжных періодах істориі білыма, чорныма, червеныма, великыма, малыма, галицкыма, карпатскыма, угорскыма ітд. Русинами, з котрых зродили ся і выокремили, каждий в своім часі, штырі сучасны народы: Росияне, Украінці, Білорусины і Карпаторусины. До того, авторка цитує, як “выдатного” експерта од східніх справ, свого редакцийоного колеґу Івана Гватя (родом з Ряшова к. Бардийова), котрий одкрыват, же погляд “Карпаторусины – не Украінці”, то задумана Москвом концепция з перелому 80./90. років ХХ столітя, коли то розпадал ся СССР. Тоту чудесну експертску теорию зрушыл бы пересічні здібний ученик основной школы, меньше-більше зорєнтуваний в русиньскых справах. Але експерт, то експерт. А шабльон, то шабльон.

По мойому, зо статі выходит, же і петиция Карпаторусиньского Консорциюм Пілнічной Америкы не іде з причыны старань о пошануваня прав меншын. То вшытко задумане Росийом, котра рядит Русинами цілого світа, а тепер потрібне ій тото до розгрываня конфлікту на східній Украіні. При тым, не знам, як мам розуміти слова експерта Івана Гватя, котрий в петициі видит ціль – підтримати незалежніст (!) Карпатской Руси од Украіны.

По прочытаню статі, здає ся мі, же авторці хтоси “жычливий” прислал доцяп інчу петицию. Не знам, ци чытаючы правильний текст, придала бы правильнійший шабльон. А може і експерта? Не надію ся на тото, бо повторювана од років неправда, в головах єй адресатів стає ся правдом, а тота мантра уж давно перестала быти арґументом мериторычного дискурсу, являючы ся днес наркотычно-евфоричным станом практыкуваным штоден сектом украіньского шовінізму.

Post Scriptum

Спосеред вельох етапів процесу приниманя новых членів до Евросоюза, на початку дорогы сут тзв. копенгажскы критериі, поділены на дві катеґориі: економічны (свобідна рынкова економіка, здібніст приняти европейскій правний доробок – тзв. aquis communautaire і здібніст приняти в будучым політычну, економічну і валютову унію) та політычны (стабільна демокрация, верховніст права, респектуваня чловечых прав і респектуваня прав меншын). Вшыткых критерий, якы схвалила Европейска Рада на саміті в Копенгазі в червци 1993 р. єст сім. Дві з семох безпосередні односят ся до того, што за 23 рокы незалежности Украіна не встигла, або не хотіла, доєднати – вызнати Карпатскых Русинів окремом народністю. Не зробили того шоровы президенты і премєры: посткомуністы, демократы, оліґархофілі, з косами, машынґверами, праведны, або неправедны.

Европа жде на Украіну. Лем з вызнаныма Русинами.