Медвідь на граніці

Кедь існовав желізный занавес, граніці країн совітьского блоку были обогнаны колячім дротом, в котрім была часто пущена і електрика. То, же ся не дасть перейти, не зрозуміли лем люди, але і звірята.

Пару років тому мі приятель бісідовав о куріозній інформації, котра была десь в радію або в ґазеті.

Не знам кілько років по тім, што уж дроты не были окрасов граніць країн, якы перед тым належали до совітьского блоку, пришли бадателі на то, же і звірята ся уж научіли, же ся дасть перейти на другый бік ліса. Лем єдно звіря, а думам же то быв медвідь, іщі все мало перед чаров, де колись быв пліт з електриков, решпект. Баданя были роблены на чесько-німецькій граніці і требало пак далшы рокы, покля і медвідь зачав як Европан подорожыти меджі двома теріторіями.

Куріозна інформація, на котрій сьме ся втогды щіро засміяли, є днесь знова актуална, кедь видиме запераня, одкрываня, і знова запераня граніць меджі нашыма державами. Лем днесь то не є медвідь, хто ся не дістане на другый бік граніці, але знова лем чоловік.

Покля оцінюєме остатніх тридцять років, коли дішло ку возродному процесу Русинів по паді комуністічного режіму, треба ясно повісти, же тот рух бы не міг стати цілосвітовым, покля бы не пришло ку одкрытю граніць, што ся іщі веце стало реалностьов по вступі нашых держав до Унії.

То, же докажеме в такій великій мірі співпрацовати і як орґанізації в різных державах меджі собов, бы наперек тому, же днесь маєме інтернет і далшы средства, котры уможнюють комунікацію, не было можливым, кебы граніці были заперты так, як сьме то знали до 1989-го року. Мож сміло повісти, же народный рух народа, котрый не має властну державу, є одказаный на одкрытый світ, іншак суть його цілі і кооперація огрожены.

Днесь видиме, же державы заперають, одкрывають граніці на основі того, яка є моментална епідеміолоґічна сітуація, што є самособов оправданым діяньом. Но нас бы мало інтересовати, як ся з тым вірівнати в нашім русі.

Думам, же днесь можеме одкрыто говорити о тім, же орґанізація Світового конґресу Русинів, котрый бы мав одбыти ся в Польщі у 2021-ім році, є серьйозно огрожена. Не може за то ани домашній орґанізатор – Стоваришыня Лемків, не може за то ани Світовый конґрес Русинів, ани Польща. Просто дішло ку неочекованій сітуації, і тяжко днесь ворожыти, ці буде в літі так зліпшена, жебы граніці были одкрыты, жебы могли прийти делеґаты із вшыткых членьскых держав, жебы было дозволене орґанізовати так великый русиньскый форум.

Наперек тому, же за то нихто не несе вину, думам, же бы было треба зачати бісідовати о такзванім „Б“ плані.

Плані, котрый бы пояснив, што робити, як продовжовати роботу конґресу, але і цілково продовжовати у співпраці русиньскых орґанізацій, што нас в остатніх роках барз обогатило і што нас посунуло на новы уровни, кедь співпраца, на яку сьме были звыкнены, буде даякый час неможлива. В такій діскусії знова виджу, покля хоче быти конґрес меджінародным лідром руху, його незаступительне місце, і аґенду того тіпу бы уж мав зачати приготовльовати.

Днесь є доста можливым сценарьом, же по 30-ох роках, почас котрых ся конґрес од того в Меджілабірцях стрічав реґуларно кажды два рокы, докінця і в часі, коли в бывшій Югославії была война, і мы сьме там мали своїх Русинів і свою членьску орґанізацію, буде мусити мати будь перерву, або лем якусь онлайн форму. Но омного векшу проблему виджу в тім, же порохом можуть запасти і неконґресовы контакты і співпраці меджі Русинами в окремых державах, котры сьме будовали 30 років. І то бы сьме не мали допустити, а глядати і пропоновати рішіня.

Покля їх не будеме глядати, покля їх не будеме ани хотіти найти, пак з нас може стане лем звірятко з нашого ербу, котре ся заставить перед небезпечнов чаров граніці, і оберне ся, жебы ся му нич не стало. Кілько пак років буде мусити перейти, жебы ся медвідь знова научів ходити на другый бік граніці, є днесь тяжко повісти. Но реално на таке чеканя не маме часу.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Фото: Wikipedia.

ТЕКСТ НАПИСАНЫЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА