Нормалный Андрій

Днесь єм зо сполупрацовничков бісідовав о тім, якы особности до єдной рубрікы, котру вєдно робиме штотыждень, приготовиме на місяць авґуст. Спомянула єдно мено з тым, же такой доповіла: „Лем не знам, бо она ся зясь аж так не актівізовала в русиньскім русі.“ Повів єм, „но была наша.“

В остатніх роках єм ся вельо раз стрітнув з тым, же ся о дакім бісідовало: „Но але што він зробив про русиньскый рух?“ Під тым вопросом треба розуміти то, же як вельо ся тота особа анґажовала в русиньскых орґанізаціях, найліпше, кідь лем в тій єдній, найліпшій, кілько акцій, подій зробила, найліпше фестівалів ітд. Даколи мам чутя, як кібы хтось увірив, же сьме много міліоновым величезным народом, котрый має талантів до блуду і веце і нашы особности собі можеме выберати, повісти, хто досправды є особность, покля ся актівізовав, і хто не є, покля ся не актівізовав в орґанізаціях. Но просто як з планого фіґля.

В першім ряді собі мусиме усвідомити, же другого Духновіча, Попрадова, ці Павловіча чекати не треба. Час народных будителів минув давно, так як минув час такых будителів у іншых народів. Навеце, они не станули єдного рана з постелі і не повіли собі, же ідуть робити будителів. Они лем просто робили про благо на рода тото, што їм уможнила їх освіта, їх таланты і тоты таланты розвивали далше. Гей, быв то час, коли будили ся народы на нашых теріторіях і зато як раз така робота і така форма роботы была потрібна. Но оґанізації, общества, не выникали на то, жебы там хтось міг робити будителів, але они выникли дякуючі тым будителям, жебы через тоты общества они могли пошырьовати свою роботу, бо втогды іншой фомрмы і средств, окрім обществ, шкіл, чітальнь, ани не было.

Так само было зновузаснованя старых, ці основаня новых орґанізацій, потрібне по 1989 році, коли на зеленій луці, навеце зароснутій травов і без косы, Русины почали своє нове возроджіня по роках свого офіціалного неіснованя. Лем дякуючі тым орґанізаціям, лем дякуючі тым людям втогды, справы рушали ся і днесь жнеме коло переписів населеня позітівны успіхы в державах, де ся перепис населеня не пересувать як демон, жебы не были резултаты такы, якы не хочеме.

Но і так повторям скорше спомянуте: днесь не можеме чекати будителя в смыслі такых великанів, якы были в 19-тім столітю і дозволю собі твердити, же новых ани не треба, бо будителі вже сповнили свою задачу і роль, кідь нас народно і політічно одокремили і народно усвідомили. І днесь ани не є потрібне, жебы сьме честовали лем людей, котры в даякых орґанізаціях актівізують ся, навеце кідь многым може іти лем о добры грошы з ґрантів, а не о народ. Докінця бы то было марнотрачіня потенціалом, котрый в нашых людях, і кідь неактівных в орґанізаціях, є. І головно, днесь фунґують і іншы средства, інша комунікація, котрыма можеме нашых людей навернути ку коріням. Єдным зо средств може быти і така, може про дакого банална, гордость.

Днесь є день народжіня Енді Варгола. Кідь ся у 1928 році русиньскым еміґрантам в Америці народив малый Андрій, пізніше часто хворе хлопчіско, котре собі коротило на постелі час тым, же мальовало, нихто не міг знати, же раз буде як раз Енді Варгол значков, на котру будуть Русины на цілім світі горды. Варгол быв єднов із тварі кампані, яка проходила перед переписом населеня на Словакії і думам собі, же і дякуючі Варголови, пропаґованьом того, же і він быв Русин, і не бранило му то быти успішным, докінця світознамым, сьме доказали підпхопити молодшу ґенерацію, котра ся зачала ку Русинам голосити, а на другім боці, „поінформовали“ сьме майоріту на Словакії, же тот, котрого собі она приписує за свій експортный артікел, не є Словак, а наш Русин.

Іти на Варгола метром, якый ся зачав хосновати внутрі нашых орґанізацій, бы єм днесь міг повісти: І што? Писати о нім? Актівізовав ся даколи в нашых орґанізаціях? Ніт. То значіть – не писати. Лемже оно то не фунґує метром нашых орґанізацій. Не все є потрібне і не од вшыткых ся жадать, жебы были актівныма в орґанізаціях. Важне є дашто інше.

Енді Варгол, быв просто нормалный Андрій. Андрій, котрый дома чув русиньску бісіду. Котров комуніковав зо свойов мамов. Андрій, котрому родина дала нагоду розвивати свій талант, то, в чім быв добрый, і він то робив. Робив то найліпше як міг. Не быв жадным актівным членом жадной нашой орґанізації, не знав сі ани представити одкыль то властно походить, но тото, што видів дома, іконы, святы образы, народны мотівы, овпливнили і його ранну творчость і быв то чоловік, котрый розвивав тото, што му было дано. І тото многораз стачіть.

Даколи не треба вельо. Стачіть утримовати дома з дітми свій язык, передати їм тото, што было передано нам і головно розвивати талант. Робити то, в чім сьме ся на тім світі нашли. І робити то штонайліпше. І тото саме уможнити своїм дітям. А і без актівіты в деякых орґанізаціях ся раз може стати то, же мій народ ся ку мі приголосить, приголосить з гордостьов, же докінця можу быти тот, хто ословить далшу ґенерацію людей, жебы голосили ся ку своїм коріням. Просто, даколи стачіть быти „нормалный Андрій“.

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)

ТЕКСТ НАПИСАНИЙ В ПРЯШІВСКЫМ СТАНДАРДІ РУСИНЬСКОГО ЯЗЫКА