Піліп звертать увагу на огрожіня існованя русиньскых школ

„Нова верзія школьского закона, котра діє од 1-го януара 2025-го року, може огрозити існованя русиньского школства, значіть двох школ із навчалным языком русиньскым,“ пише Мілан Ян Піліп, член Рады влады Словацькой републікы про народностны меншыны і член презідії Округлого стола Русинів Словакії.

Писмом в тім ділі звернув ся в понедільок 13-го януара 2025-го року до уповномоченого влады Словацькой републікы про народностны меншыны Акоша Гороня. Школы, котры днесь Русины на Словакії мають із навчалным языком русиньскым, суть в Кленовій і Калній Розтоці. Далшы школы, де днесь учіть ся русиньскый язык, не суть із навчалным языком, але з навчаньом русиньского языка.

По новому треба учіти вшыткы предметы по русиньскы

Піліп в писмі пише, же нова дефініція школу з навчалным языком народностной меншыны дефінує як школу „в котрій цілый выховно-освітній процес окрім навчаня словацького і чуджіх языків реалізує ся в языку народностной меншыны“.

Подля дотеперішньой верзії закона народностнов школов была така, в котрій найменше в єдній класі выховно-освітній процес окрім навчаня чуджіх языків реалізує ся в языку народностной меншыны, або школа, в котрій у вшыткых класах процес реалізує ся найменше в двох областях в языку народностной меншыны.

Якраз друга можливость є хоснована і в русиньскых школах в Кленовій і Калній Розтоці. По русиньскы учіть ся русиньскый язык і література, як і дві цілы далшы области. Решта предметів учіть ся по словацькы. Школы тым подля попередньой верзії закона сповняли условія быти народностнов школов, значіть школов із навчалным языком русиньскым.

Як звернув увагу Піліп, нова верзія закона значіть, же покля школы в Кленовій і Калній Розтоці не почнуть учіти вшыткы предметы по русиньскы, „Міністерство школства Словацаькой републікы їх зліквідує“.

Піліп: Буде то значіти конець

Піліп притім акцентує, же покля бы даны школы мали почати учіти і далшы предметы в русиньскім языку, буде треба створити учебникы, котры днесь не суть.

„Єдночасно то значіть, же родічі возьмуть свої діти з русиньскых школ, бо не будуть приготовлены в словацькім языку на далше штудіум на середніх, наслідно на высокых школах,“ пише Піліп, котрый припоминать, же Русины не мають на Словакії середнє школство од його ліквідації комуністічным режімом.

„Обидві можливости, в одношіню ку новій леґіслалтіві, будуть значіти конець школ із навчалным языком русиньскым на Словакії,“ закінчує Піліп.

Припоминаме, же покля школы в Кленовій і Калній Розтоці стратять статус школы з навчалным языком русиньскым, і будуть по новому лем з навчаньом русиньского языка, буде то значіти і то, же дістануть меншый норматів на школяря, будуть так господарити з меншым розрахунком. Тот факт може овпливнити і рішіня старостів, ці школы в селах зохаблять, або їх запруть цалком.