lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні

Кошык єст порожній.

No Result
View All Result
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні

Кошык єст порожній.

No Result
View All Result
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
No Result
View All Result

Спадковина по Барбарі Тондос і Єжы Турі в Рускій Бурсі

Наталія Малецка-Новак Наталія Малецка-Новак
9. 11. 2016
» Вісти

В пятницю, 4. листопада/новембра т.р., до сідибы Руской Бурсы в Ґорлицях трафил особливий фотоґрафічний архів, в склад котрого входит навет парусот тисячів (!) архівальных знимок, тыкаючых історичного і культурового краєвиду Підкарпатя, Малопольщы, Підгаля, Люблинщыны, але тіж і Словациі, Украіны і Румуніі.

Фотоґрафічний архів єст спадковином по супружестві выдатных польскых дослідників материяльного дідицтва полудньово-східньой Польщы – Барбарі Тондос і Єжы Турі. Речена колекция буде находила ся в на стані Стоваришыня Руска Бурса в рамках депозиту, переданого Стоваришыню дівком дослідників – Катажыном Тур-Марцішук, істориком штукы.

Б. Тондос і Є. Тур од 50. років ХХ ст. вели консерваторскы і інвентаризацийны роботы на обшыри давного ряшівского воєвідства (його обшыр обнимала товды теперішню обшыр цілого підкарпатского воєвідства і ґорлицкого повіту – т.є. велику част Лемковины). Єжы Тур был істориком штукы. Полнил функцию Воєвідского Консерватора Забытків в роках 1956-1967. Был ціненым дослідником деревяной архітектуры, м.ін. церковной та оборонной. Єдныма з вельох початковых діянь (обшыр товдышнього ряшівского воєвідства была велика, а в його границях находило ся великє чысло цінных забытків, якыма треба было ся скоро заняти), піднятых неодолга по обнятю становиска Воєвідского Консерватора Забытків, было вытипуваня і евіденция обєтків, іх выпосажыня і орнаметнациі на обшырях выселеных Акцийом Вісла. Старал ся піднимати і орґанізувати необхідны забезпечаючы роботы в однесіню до тых обєктів, о якых знал і до якых был в силі дотерти. Є. Тур был єдным з ініцияторів основаня в 1958 р. Музею Народного Будівництва в Саноку, обнимаючого засягом діяня обшыр Лемків, Бойків, Погірян, Долинян. З його ініциятивы сотворено в Музею-Замку в Ланцуті в 1960 р. складовиско рухомых забытків. Завдякы заанґажуваню Барбары Тондос, яка го вела, повело ся основати Воєвідску Консерваторску Мастерню, діючу попри музею, котра занимла ся забезпечыньом забытків церковной штукы і іх консервацийом.

Уратуваня Барбаром Тондос тых цінных артефактів, котры походили з опустошеных, нехоснуваных церкви, а кєд бы не тото, сказаны были бы на знищыня, девастацию або злодійство (з вельома так тіж ся стало), дозволило на сотворіня музейной експозициі – Одділіня Церковной Штукы, будучого тепер найбільшом колекцийом ікон в Польщы.

Єжы Тур і Брбара Тондос велику вагу привязували до консерваторской документациі, досліджынь, евіденциі і інвентаризациі забытків, чого свідоцтвом сут м.ін. чысленны знимкы. В 1966 р. Є. Тур покликал єдно з першых  в Польщы Бюро Документациі Забытків в Ряшові (паралельно покликане было БДЗ в Быдґощы). Пасиями любили роботу в терені, пропадали за безпосереднім контактом з забытками і природом. Барз вельо вандрували. Церкви, кіркуты і інчы забыткы захоплювали іх свойом красом і вартістю, яку собом представляли, іхні істориі барз іх порушали. Вражливіст Є. Тура і Б. Тондос выражала ся не лем в ратуваню забытків, мали шырокы заінтересуваня. Барбара Тондос была тіж поетком.

Барбара Тондос (1974 р.)
Барбара Тондос (1974 р.)

Ратуваня церкви і церковного выпосажыня было єдном з обшыри іх діянь, але завдякы ней захороненых было перед абсолютным знищыньом коло парох тисячів елементів выпосажыня церкви. Част з них мож обзерати на, выміненых скорше, експозициях Музею-Замку в Ланцуті, а част была передана потребуючым парохіям в пізнійшым періоді, напр. ориґінальний іконостас вернул до церкви в Котани, а інчий был переданий до Вільхівця. Того рока част знимок походячых зо спадковины по роботі Б. Тондос і Є. Тура мож было видіти на выставі пн. Забыткы на карпатскых пустатынях, яка презентувана была в Кракові, Люблині, Варшаві і Ряшові.

Єжы Тур (к. 1989 р.). фот. Є. Ґємза
Єжы Тур (к. 1989 р.). фот. Є. Ґємза

В склад повіреной Стоваришыню Руска Бурса колекциі входит 57 лад з архівальныма знимками, неґативами (в тым 11 ла зо шкляныма неґативами, якы більшістю вказуют артистичне ремесло з Закопаного), сляйдами, одбитками, документацийом забытковых обєктів. Велика част материялів тыкат Лемковины i Підгаля. В колекциі найти мож тіж знимкы і інчы документы роботы Ольґєрда Лоточкa і Франтишка Крука – істориків штукы, консерваторів забытків, одкликаных за діяня на річ ратуваня церкви. Ф. Крука, повоєнного воєвідского консерватора штукы ряшівского воєвідства, попередника Є. Тура, одкликано за ратуваня церкви м.ін. в Грабі і Жыдівскым. О. Лоточка занимал ся тіж евіденцийонуваньом забытків в товдышнім ряшівскым воєвідстві, єст реалізатором м. ін. основаня постійной експозициі нагробной лемківской каміняркы на прицекровным цмонтери в Котани.

Цілю переданя колекциі по Б. Тондос і Є. Турі єст зробліня єй детальной інвентаризациі, діґіталізация, консервация, а пак пошыріня в ріжных формах материялів інчым заінтересуваным. В будучым плянуване єст основаня документально-дослідничной мастерні, занимаючой ся обшырю полудньово-східньой Польщы з особливым натиском на реґіоны заселены Лемками.

© Ireneusz Marciszuk
© Ireneusz Marciszuk
© Ireneusz Marciszuk
© Ireneusz Marciszuk
© Ireneusz Marciszuk
© Ireneusz Marciszuk
© Ireneusz Marciszuk
© Ireneusz Marciszuk

Фот. Іренеуш Марцішук

ShareTweet

Повязаны дописы

В Пряшові одсвятковали 15 років метрополії

30. 1. 2023

«Questing. Лемківскє гляданя». Нова форма туристикы по Лемковині

30. 1. 2023

Коментарі

Польковиці 103,8 МHz
Ґорлиці 106,6 MHz

Łemkowie są…

Найбарже популярне

Президент ПР Анджей Дуда стрітил ся з представниками нацийональных меншын

Русиньскых означінь сел і міст буде веце. Влада схвалила нове наряджіня

Architektura łemkowskiej chyży

В Пряшові одсвятковали 15 років метрополії

Без вынагороджыня – але з порадным голосом. В Ґміні Устя Рускє глядают експертів

Навернутя під єдну стріху

  • Ruska Bursa / Руска Бурса
  • Про наше радийо
  • Діґітальна біблiотека РБ
  • Знимкы
  • Контакт
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
Радийо Руской Бурсы
Руска Бурса

Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Публикация выражат лем погляды автора/авторів і не може быти принимана як офіцияльне становиско Міністра Внутрішніх Справ і Адміністрациі.
Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
© Copyright lem.fm, 2023. Вшыткы права застережены.

No Result
View All Result
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні