Точка опоры

Аж так довго сьме ся з той меншыновой самосправы створеной холем в рамках підпоры меншыновой културы, не тішыли, а уж треба вести боротьбу за то, жебы з ньой не зістали лем руіны.

А і тота радость была така з терьпкым присмаком. Бо од 2017-го року, коли быв законом зрядженый Фонд на підпору културы народностных меншын, ліпше повіджено од року 2018, коли были выписаны першы вызвы на подаваня жадостей о дотацію, назберало ся много проблем, з котрыма ся жадателі, переважно меншыновы орґанізації, стрічали, і котры їм компліковали нелем нормалный ход, але головно реалізацію проєктів, ці їх наслідне розрахованя.

Лемже якраз тото мало рішыти ся новелізаційов закона о фонді, на котрій ся по вызнаню вєтнамской меншыны за офіціалну народностну меншыну почало робити.

Теперь намісто новелізації закона діставаме од словацькой влады цалком іншу реалность. До плану своїх леґіслатівных задач на 2024-ый рік не дала новелізацію закона о фонді, але створіня нового Фонду на підпору културы, котрый бы мав выникнути злучіньом сучасного Фонду на підпору уменя і споминаного Фонду на підпору културы народностных меншын.

Самособов, хтось може повісти, же іщі сьме не виділи пропозіцію закона, котрым бы так новый фонд мав выникнути, а властно то може быти і добрый закон, фонд може добрі фунґовати, а наконець будеме спокійны.

Признавам, же є ту можливость чекати на текст закона, а аж пак ся їмати за голову, і намагати ся заставити дашто, што уж буде наложене у влаку, якый піде скоростьов 160 км за годину. Але таку алтернатіву бы єм нерадо выберав.

А то з той причіны, же уж днесь є ясне, вдяка некомпетентности веджіня міністерства културы, же добра верзія такого закона спід їх рук не выйде. А суть і далшы арґументы проти того, жебы сьме чекали, і не надіяли ся на добре рішіня.

Кебы сьме то мали повісти в єднім пункті, пак бы сьме то наформуловали так, же сучасна словацька влада не має жадну меншынову політіку. Нич.

Але што є найголовніше, то є підозріня з доста грубой лжи, котру резорт културы насервіровав представителям меншын.

О меншынах ся нич не дочітаме у Проґрамовім выголошіню влады. Кабінет Роберта Фіца якбач дефінітівно поховав даякы переговоры о меншыновім законі, кедьже пункт о такім законі уж ани не найдете в леґіслатівнім плані на далшый рік. Уповномоченый про меншыны їм не браковав два місяці, меджі тым скликали, за поглядом автора коментаря, нелеґітімне засіданя народностного выбору, а могли бы сьме продовжовати.

Але што є найголовніше, чом не вірити в щастливый конець кавзы фонд, то є підозріня з доста грубой лжи, котру резорт културы насервіровав представителям меншын.

На початку децембра засідав народностный выбор, в рамках котрого рішыла ся і споминана новелізація закона о меншыновім фонді. Державный секретарь Міністерства културы Тібор Бернатяк там як із букваря чітав о тім, якый проґрес ся зробив у тій роботі, як засідала робоча ґрупа, што ся порішыло в рамках новелізації, і што ся іщі буде робити.

Досправды днесь маєме вірити, же лем пару днів перед тым, як быв публікованый леґіслатівный план влады на далшый рік, державный секретарь не знав о тім, же жадна новелізація ся не рихтує?

Суть дві можности. Покля не знав, пак видіти, якый хаос і некомпетентность владне на резорті културы. А покля знав, пак кламав цілый народностный выбор. Ани єдна, ани друга алтернатіва не свідчіть о тім, же бы сьме ся мали сполігати на то, же наконець то добрі скінчіть, кедь то зохабиме в покої рішыти сучасну владу.

Меншыновый фонд має своє хыбы, але тоты ся дають вырішыти, покля на то буде політічна воля. То, з чім выруковала влада, а є ясне, же на пропозіцію резорту културы, є руінованя нелем меншыновой, але културы на Словакії обще.

Кебы сьме мали парафразовати Архімеда і його слова о тім, жебы му дати точку опоры, і він переверне Землю, пак бы сьме могли повісти, же сучасне веджіня Міністерства културы має свою точку опоры в своїй некомпетентности, а покля то зохабиме так, досправды перевернуть область културы, і то такым способом, же зістануть лем руіны і пустыня. А меншынова култура буде лем єднов із жертв.

Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Pixabay.com.