lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні

Кошык єст порожній.

No Result
View All Result
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні

Кошык єст порожній.

No Result
View All Result
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
No Result
View All Result

Ци маме охорону лемківского языка ци лем целебрацию форм?

Демко Трохановскій Демко Трохановскій
11. 5. 2015
» Коментарі

Тото звіданя родит ся по каждій того рода стрічи, в якій брали сме участ з Даміяном Трохановскым 06.05 2015 р. медже 16.40 а 17.15. (но, може о пару минут должшій як сесе заплянуване 35 минут). Аж мя корит дознати ся, ци вшыткы языкы мали по рівно, ци были тоты ліпшы, важнійшы, котры мали должшы целебрацию і тоты, не знатя ци языкы, котрым лем 35 минут дано увагы. А може… як раз на опак, так як мі бы ся хотіло в моій натурі, котра фурт хце видіти дашто нарубы, жебы тым менше важным дано як раз веце, бо преця мают веце проблемів. Гей, може і так бы было, кєд бы то были чловечы односины, а не політыка. Бо про політыку гев бесідую, а докладнійше, про языкову політыку.

А од кого такой увагы жду для мойого рідного (не)языка, а може неязычного языка (што бы і ґу мойому серцю пристало). Адже тоты, котры нас закликали і про языкову політыку хотіли радити, то сама верхушка гуманного світа языкового (неязычного) світа – Незалежний Комітет Експертів до справ Європской Карты реґіональных або меншыновых языків. Як написали, просячы нас на бесіду: «Польща представила в Раді Європы рапорт на тему імплементациі (введіня в жытя) Карты», а они, тзн. Комітет приіхали провірити, прослідити вірогідніст написаного, жебы створити оцінюючий рапорт і опрацувати дальшы рекомендациі ци раіня што і як треба зробити, жебы поправити промуваня меншыновых языків в Польщи.

Тепер перша альтернатыва, котру творит моя уява, фурт іщы не лишена наівной потребы ідеалізуваня. Гуманний світ, выслухал і почул і схотіл і задіял гын, де політыкы не лем языковы ся ведут. І звідую ся сама себе, што зробит адже тот запутаний в свою путанину позірных добрт центр, коли почує устами сильных тото што ім слабы повіли. Не звідую, што повіст, бо він язык має і путати ним так, жебы ся здавало, же так мусит быти, знає. Звідую, што зробит з фактами, котры сут напутаны ци страхом, ци лінивством, ци неохотом, ци «невіжеством» ци фрас зна чым.

Што зробит з тым, же має ґарантувати права і можливости розвитя, бо до того ся зобовязал, языкови, котрий

  1. Єст называний лемківскым, але каждий хто хоче може якій хоче язык або (не)язык назвати лемківскым і нихто не каже му удоводнити ци буд-чым потвердити, же то єст лемківскій язык. Адже, як видиме, маме до діла з вполни языковым твором, котрому старчыт лем одповідня назва, а зміст ся під ньом змістит вшелеякій
  • вказали сме як тото діє в просторі наказаного промуваня – коли лемківскій язык промує украіньска співанка і популістычны баналы взяты з планной ПНР-овской пропаґандистыкы
  • як тото діє в едукацийным просторі, де вчыти лемківского може каждий, хто повіст же хоче і може вчыти, а хтоси в самоуряді го попре, бо в ґміні субвенцийны грошы за вчыня меншынового языка все ся придадут, хоц бы на товарискє опиваня того, же хтоси остал учытельом хоц учытельом не был не єст і не буде, бо мусіл бы вчыти чогоси про што узнає за неістнуюче
  • як тото комічні може выглядати на устній матурі з лемківского языка, де такій щестливий зо свого патріотычного порыву матуриста хоче зміряти своі языковы компетенциі, а еґзамінує го хтоси, хто лемківскій язык чул лем з радийового проґраму, котрий лем в назві лемківскій єст. Чом такій еґзамінатор? Бо Округова Еґзамінацийна Комісия подумала, же лем старчыт ся дакого звідати, ци зна лемківскій язык і уж може він быти еґзамінатором.
  • як тото діє в просторі медий, де ся подає, же в давній столици теперішнього центра ведений єст славний на цілу Польщу, бо єдиний лемківскій радийо-роґрам, але язык в тым лемківскым проґрамі нияк не лемківскій
  1. Вчыт ся го в школах, згідно з уставовым вымогом. А якже. Всяди, де лем треба подати статистикы, подає ся, же лемківского вчыт ся в понад 30 школах на вшыткых рівнях вчыня і з того урядового добра корыстат близко 300 лемківскых діти, лем:
  • вчыт ся на вшыткых рівнях, лем мож речы, же єст то вчыня статистычне, а не мериторичне, бо як можна вчыти, коли не задбано про системове забезпечыня специялісычной кадры, котра творила бы сталы едукацийны основы, што вяже ся з выпрацуваньом методыкы вчыня, і обшыри знань, котры обовязуют учытели. Протеза в формі днешньой «лемківской філолоґіі» з максимальні зредукуваным чыслом лемкознавчых предметв не заступит етнофілолоґіі, котрой проґрам є вполни опрацуваний, лем неє політычной волі, жебы го уактывнити, забезпечаючы хоц бы на такым рівни, як забезпечене єст доматурове школьництво.
  • як можна вчыти, коли неє підричників і інчых помочи до вчыня, а тоты, котры остали приготовлены сут забльокуваны в выдавництвах і учытелі не мают до них доступу
  • як можна вчыти, коли неє ниякой системы провіряня і оцінюваня якости того вчыня, ниякой системы дорадництва, ниякой системы повышаня кваліфікаций учытели
  • урядовы школьны субвенциі (грошы, котры достає ґміна для вырівнаня надвыжок коштів звязаных з вчыньом меншынового языка) не сут значеныма грошами, прото ґміна може собі іх выкорыстати на што хоче, нп. на фетуваня радости з причыны принятя до роботы (тзн. вчыня лемківского языка) «учытеля», котрий учытельом николи не был, не єст і не буде з той причыны, же не вчыт, бо не може вчыти языка, про котрий бесідує, же го неє
  • дирекциі шкіл фурт не можут зрозуміти, же лемківскій язык, то предмет вчыня паралельний до польского языка, бо подібні як польскій для польскых діти, є він рідным языком для лемківскых діти. Прото дирекциі видят клопіт во вшыткым – во вписуваню лекций лемківского в розклад занять, вписуваню нот з того предмету на свідоцтво і рахуваню іх до середньой нот ученика, в приниманю зголошынь на матуру з лемківского і доводжыню цілой процедуры до властивого ефекту. Нихто з урядників не чує ся зобовязаний повчыти дирекциі о іх обовязках в однесіню до меншыновых языків
  1. Котрому урядово вызначат ся просторы властивых му філияций і одношынь.

Хоц в однесіню до уставово забезпеченого языка лемківской етнічной меншыны вшыткы сучасны стандаризацийны і ревіталізацийны діяна ведены сут в просторі русиньскым, де лемківскій єст єдном з версий сучасного языка Карпатскых Русинів, то уряд квестийонує і ограничат

  • концепцию ведіня інтернетового радия лем.фм як інформацийно-інтеґруючой медияльной площыны, котра односит ся до цілого символічного універсум Русинів
  • можливіст леґальной спілпрацы з радийовыма кореспондентами з інчых держав, де жыє русиньска спільнота

Друга натоміст альтернатыва то пізріня практыка, обсерватора, аналітыка, досвідченой особы. Она радит – не творме ілюзий і фрустраций. Вельми высока Комісия з вельми гуманного світа, як все, приіхала одцелебрувати рытуал демокрациі. Были сме участниками той целебрациі, остали сме підданы терапіі выбесідуваня ся до слухаючой «важной персоны», остали сме похвалены за наше заанґажуваня і енергію, котру посвячаме плеканю рідного языка. А в души Высокой Комісиі (а ци Комісия ма душу) творил ся сміх і кус спілчутя для чудаків, котры привязуют вагу до так банальных справ як рідний язык, в місце того, жебы порядні навчыти ся єдиного Языка, якым єст англицкій.

При тых двох альтернатывах друга єст досвідом минулого. Што до першой – же слуханя то тіж чутя – то лем наша потреба, жебы так было. Она каже фурт творити таку альтернатыву. Ци то значыт, же сме наівны дітинчата, котры фурт в штоси потрібуют вірити. Так то мож видіти. Нам, выхованым на Хыляку, до віры все іщы долучат ся надія і любов. За Хыляком адже повторяме – чым был бы Чловек без тых трьох дівок Софіі? Хыляк бесідує, же «негодяйом» = негідником. Я не піднимам ся оціны. Лем – хоц знам чым єст друга альтернатыва, фурт, коли мя кличут, жебы бесідувати о правах мойого рідного языка, іду, іхам, посвячам час і емоциі, а в цілости жытя, чого на певно бы-м не годна робити без віры, надіі, лювови.

Адже, были сме обоє з Даміяном і не чуєме ся бортаками

Олена Дуць-Файфер


Статя прислана проф. Оленом Дуць-Файфер. Дякуєме за допис.

ShareTweet

Повязаны дописы

Конець „справедливого“ діліня

23. 6. 2022

Філозофованя на совітьскый способ

9. 6. 2022

Коментарі

Польковиці 103,8 МHz
Ґорлиці 106,6 MHz

Найбарже популярне

Русины вже офіціално третя найвекша меншына на Словакії

Угольный камін посвяченый. В Ґладышові внет стане нова церков

Лемкы з Замениц вєдно з сусідами упамятнили 75. річницю выгнаня

Віруючі трьох народностей Крижевацькой єпархії праздновали з владыком Міланом Стіпічом

Засідав народностный выбор. Русины будуть мати по новому 154 сел

Цикль авторскых стріч з проф. Павлом Р. Маґочійом

  • Ruska Bursa / Руска Бурса
  • Про наше радийо
  • Діґітальна біблiотека РБ
  • Знимкы
  • Контакт
lem.fm - Радийо Руской Бурсы
Радийо Руской Бурсы
Руска Бурса

Publikacja wyraża jedynie poglądy autora/ów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Публикация выражат лем погляды автора/авторів і не може быти принимана як офіцияльне становиско Міністра Внутрішніх Справ і Адміністрациі.
Zrealizowano dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
© Copyright lem.fm, 2022. Вшыткы права застережены.

No Result
View All Result
  • Радийо
    • Заповіди проґрамів
    • Порядок высыланя
    • Cлухай нас
    • Подкаст
  • Новины
    • Вісти
    • Культура
    • Подіі
    • Фафриндя і сконфіскуване
    • Інчы
    • Сумар дня
  • Погляды
    • Коментарі
    • Рецензиі
    • Бесіды
    • З істориі
    • З архівной пресы
    • З природы
  • Архів / Archive
    • Tur Tondos
    • Bocheński
  • Склеп / Shop
    • Книжкы
    • Платні